Estepan Goioaga: «Udaltzainekin euskaraz aritzeko eskubidea bermatuta dago»
Estepan Goioaga, Euskadiko Udaltzainburuen presidentea
BINKE / 2024ko urtarrila
TESTUA ETA ARGAZKIA: Jon Gomez Garai
Udaltzainen artean euskararen eskakizuna zalantzan jarri duten epaien inguruan galdetu dio BINKEk Estepan Goioaga galdakoztarrari, bera baita Euskadiko Udaltzainburuen Elkarteko presidentea.
Komunikabide askotako albiste izan dira azken hilabeteetan epaitegietatik datozen sententziak: deialdi publikoetako hautagai guztiei ez zaie zertan hizkuntza-eskakizuna eskatu. Hala egin zuen epaile batek, euskara mailarik ez zuen Laudioko udal-teknikari bati arrazoia emanez. Ostean etorri dira euskaraz ez dakiten Iruñeko, Erandioko edota Donostiako udaltzain batzuei arrazoia eman dien «euskararen aurkako» epaiak. Galdakaoko udaltzainburu eta Euskadiko Udaltzainburuen Elkarteko presidente den Estepan Goioagari horren aurrean duen iritziagatik galdetu dio BINKEk.
Donostiako Epaitegiak adierazi berri duen moduan, uste duzu «diskriminatzailea» dela udaltzaingo izan nahi dutenei euskaraz jakitea eskatzea? Ez, administrazioetako lanpostuetara sartzeko, plazen ezaugarrien arabera eskatzen diren baldintzak bete behar dira —titulazioa, gidabaimen espezifikoak…—, eta hizkuntza-eskakizuna horietako bat da. Ez dugu ahaztu behar udaltzainok tratu zuzena daukagula herritarrekin, eta horiek beren eskubideak dituztela, besteak beste, hizkuntzarenak. Horregatik, euskaraz bizi nahi duenari administrazioarekin harremanak hala izateko eskubidea bermatu behar dio.
Zeri eman behar zaio lehentasuna, herritarrek zerbitzu publikoa euskaraz jasotzeko duten eskubideari ala pertsona batek lanpostu publiko bat lortzeko duenari? Zergatik egin behar da hautu hori? Ez dira bateraezinak. Guztiok dugu administrazioan lan egiteko eskubidea, baina, horretarako, guztiei eskatzen zaizkien baldintzak bete behar dira. Nire ustez, diskriminatzea izango litzateke batzuek eskatzen dutena betetzeko egiten duten ahalegina ez baloratzea, eta beste batzuek, agian, lanpostua lortzeko eskatzen diren ezaugarriak betetzeko interesik izan ez dutenak, plaza lortzen dutela ikustea. Ezin dugu ahaztu agenteen kasuan, kasu gehienetan B2 maila bakarrik eskatzen dela. Gainera, askotan, nahiz eta urte luzez aritu administrazioarentzako lanean, bitarteko funtzionarioek ez diote behar besteko denbora eta ahalegina eskaintzen hizkuntza maila egiaztatzeari, nahiz eta etorkizunean lanpostua sendotzeko eskatuko zaiela jakin. Informazio hori publikoa da, ezagutzen dute. Dena den, hori ez da Udaltzaingoan bakarrik gertatzen, gainontzeko administrazioetan ere gertatzen da.
Eusko Jaurlaritzak, Kontseiluak, Behatokiak, eta hainbat udal zein eragilek «euskararen kontrako erasotzat» hartu dituzte Donostiako epaia eta azkenaldian udaltzainekin izan diren antzeko sententziak. Zein iritzi du Euskadiko Udaltzainburuen Elkarteak? Herritar guztien eskubideak bermatzeko, administrazioak zerbitzua euskaraz emateko duen betebeharra zalantzan jartzen duten epaiak jasotzera ohitzen ari gara. Argi dago erdal hiztunenak errespetatzen direla. Zergatik ez euskaldunenak? Horretarako, argudio subjektiboak erabiltzen dira, hala nola, binomioetan doazenean batek jakitearekin nahikoa dela. Argudio hori, hizkuntza aldatuz egitea pentsaezina da, hau da, batek gaztelaniaz jakitea nahikoa litzateke. Onartezina izango litzateke batek gaztelania ez ezagutzea. Beste argudio batzuk ere erabiltzen dira, adibidez, gurea munduko bost hizkuntza zailenen artean kokatzearena. Argumentu hori, nire ustez, zorroztasun zientifiko gutxikoa da.
Gaur egun, bermatuta al dago herritarrek Udaltzaingoaren partetik zerbitzua euskaraz jasotzeko eskubidea? Baietz uste dut. Lanpostuetarako zerrenda publiko desberdinak aztertuz gero, ikusiko dugu Udaltzaingoetako plaza gehienek bigarren hizkuntza-eskakizuna ezarrita daukatela eta buruzagitza gehienek hirugarrena —hau da, C1 edo EGAren baliokidea—. Kasu batzuetan aurki dezakegun arazoa erabilera-falta da, izan ere, batzuek euskaraz lehen hitza ez esateko izan dezaketen joera, nahiz eta horretarako gaitasuna izan. Baina hori arazo orokorra da administrazio askotan, batez ere handienetan eta lurralde jakin batzuetan.
Eta Galdakaon edo Usansolon, bermatuta al dago herritarren eskubide hori? Bai. Erabat. Gure Udaltzaingoan plaza dugun denok dugu B2 maila egiaztatuta edo C1 maila, beraz, euskaraz komunikatzeko gaitasuna bermatuta. Orain komunikazio hori bultzatu behar da, eta horretan ari gara. •
