Leire Bilbao: «Bizimodua da Yucatanen gehien somatu dudan aldaketa»
Leire Bilbao Elorriaga, Yucataneko galdakoztarra
BINKE / 2023ko apirila
Sortzez: Galdakaokoa.
Gaur egun: Yucatán, Mexiko.
Jaiotza urtea: 2002.
Ikasketak: Psikologia.
Zertan dabil: Graduko hirugarren urtea egiten Erasmus programarekin.
Zeintzuk dira bizi izan dituzun aldaketarik nabarmenenak? Bakarrik bizitzea eta honek dakartzan betebeharrak. Alokairua ordaintzea, erosketak egitea, dirua kudeatzea… Helduen bizitza pertsonalki ikustea. Bestalde, hainbat desberdintasun daude: klima, janari pikantea, hizkuntza-desberdintasunak, garraio publikoa eta Yucatanen daramaten bizimodu zein bizi-kalitatea dira gehien somatu ditudanak.
Zer du zure hango herriak, Galdakaok ez duena? Eta alderantziz? ‘El Albur’. Mexiko osoan oso hedatu eta erabilia da. Zehatz, hitz-joko bat da, esanahi sexual edo eskatologiko bikoitza duten egoerak aipatzen dituena Hortaz, kontua izan ‘txile’ edo ‘palo’ hitzekin! Aldiz, Mexikok ez duena eta Galdakaon bai, tabernak goiza arte zabalik daudela. Pandemia dela-eta, Mexikon oraindik ordu biak inguru tabernak ixten dituzte.
Zeren falta somatzen duzu han? Janaria faltan botatzen dut. Aita hona etorri zenean, maletan espetec, serrano urdaiazpikoa eta gozkiak ekartzera behartu nion. Gainera, tabernak goizeko ordu bietan ixten dituzte, nahiz eta gero afterrak egon, festak desberdinak dira. Orain Bad Bunnyren diskografia osoa memoriaz dakit. Bestalde, nire familia eta ‘txipiritak’ faltan botatzen ditut, baina soilik pixka bat.
Zer gomendatuko zenioke zure herritar bati han bisitatzeko? Lehenik eta behin, egunero 30°C baino gehiago egongo dela konturatzea. Bromak aparte, Yucatanen zein Mexikon hainbat leku daude bisitatu daitezkeenak: zenoteak, hare zuri eta ur kristalinoko hondartzak, Maya aztarnak Yucatanen, inguruko herriak, Cancún, Riviera Maya… Horretaz gain, bertoko janaria probatzea ezinbestekoa da. Goxoena kaleko janari-postuetan dago.
Gure herriaz hitz egiten badiezu hangoei, zeren inguruan aritzen zara bereziki? Klaseko lehenengo egunean irakasleak nire herriari buruz hitzegitea eskatu zidan. Euskal Herriaren mapa arbel digitalean jarri nuen, eta euskarari buruzko azalpenak eman nituen; gure historia, janaria eta ohiturei buruz hitz egin nuen. Hala ere, denbora osoan nire identitateari buruzko azalpenak ematea nekatua denez, gehienetan azalpen anbiguoak ematen nituen.
Zer dakite gure herriaz? Zoritxarrez gehiengoek ez dakite Euskal Herriaz, soilik bi lagunek Bilbo ezagutzen zuten: bata Athletic futbol taldearengatik, eta besteak Ibai Llanosengatik.
Zer zenekien zuk hangoaz? Dagoeneko ezagutzen nituen Mayek utzitako aztarnak. Honen harira, badira hainbat hitz, Mayatik etorriak, egunerokoan erabiltzen dituztenak (adibidez: Xiik: besapea eta tuuch: zilborra). Hala ere, ez nekien Yucatan Mexikoko beste lekuetatik desberdintzen zela, bai kulturagatik, bai ohiturengatik.
Zeintzuk dira zure etorkizunerako asmoak? Bueltan psikologiako azkenengo urtea amaituko dut, ostean nire asmoa bi urteko masterra egitea da, neuropsikologian. Argi daukat beste herrialde batean egin nahi dudala, hortaz, baliteke Mexikora bueltatzea!
