Herritarren iritziak 

«Gezur galantak», Miren Alapont

2017-10-20
Miren Alapont EtxanizBINKE / 2017ko urria Gezur galantak Emakumeek salaketa faltsu asko egiten dituzte»: Datu ofizialen arabera salaketa faltsuen kopurua %0,02 baino baxuagoa da. «Ni ez naiz ez feminista ezta matxista ere»: Feminismoak gizarte demokratikoagoa du helburu, hau da, emakumeek gizonek dituzten eskubide, aukera eta tratu berdinak izan behar dituztela defendatzen duen ideologia. Ez doa gizonen kontra baizik eta guztion alde, batera eta berdinak. Matxismoa ordea, gizona emakumea baino gehiago denaren ustea da. «Ez da eraso sexista, piropoa baizik»: Askotan piropoen helburua gizontasuna frogatzea da, sexualki limurtzaileak diren txantxak, mespretxuzko iruzkinak pertsonari buruz edo haren itxura fisikoari buruz… «Berdintasuna jadanik

«Karea baserrian»

2017-09-22
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko iraila Gure herriak, uritartu egin aurretik, labrantzatik bizi ziran eta gure soloetako abonu edo ongarri erabilienak, satsa eta karea ziran harik eta abonu kimikoak etorri arte. Satsa lortzeko, azpigarri, ida eta orbelak erabilten ziran eta karea egiteko kare-harria. Gure soloetako ereitzak ziklikoak ziranez, ondo abonatu behar ziran lurrak uzta onak lortzeko. Satsa, korta-ganaduen azpietan egiten zan, baina, karea, karobietan. Karobiak biribilak ziran eta azpian arketa bat eukien sua egiteko eta gainetiko guztia kare-harria. Berotu eta berotu, kare zuria lortzen zan eta ura bota ezkero kare bizia. Auzolanean egiten zan karobi-beharra. Kare bizia gauza askotarako erabiltzen

«Vuelva usted mañana», Aitor Montes

2017-09-15
Aitor Montes LasarteBINKE / 2017ko iraila «Vuelva usted mañana» Seme txikia Galdakaoko Futbol Eskolan dabil, Zuhatzuko zelaian. Karteldegi osoa erdara hutsean dago. Orain urtebete Udalean kexa jarri nuen, ele bietan egoteko eskatuz. Handik gutxira jaso nuen erantzuna, futbol zelaian bertan: «¿Tú eres el padre de…?». Jakin zuten semearen izena ere. Beraz, adin txikiko mutiko baten eskubideak urratu zituzten, ume baten datuak entrenatzaileari eskaintzeagatik. Gainera, kexa jarrita ere errotuloa ez zuten aldatu. Euskaldun gaixoaren pazientziaz, berriro kexatu nintzen. Alkatearen gutuna ere jaso nuen, baina errotulazioak erdara hutsean jarraitzen zuen. Entrenatzaileen buruak ardura klubarena zela zioen, klubak berriz Udalarena… «Vuelva usted mañana»

«Sasoiz gagoz», Dativo Golzarri

2017-09-15
Dativo Golzarri MarañonBINKE / 2017ko iraila Sasoiz gagoz Paisaia naturalez gozatzea gustatzen jat, espezie ezbardinetako basoak, erreka garbiak, larre berdeak edota lur zabaletako zuhaitz zahar eta bakartiak atsegin dodaz. Aspalditik baina, gero eta gatxagoa egiten jat horrelakoak ikustea eta gure inguruan geratzen diran leku apurretan gizakiaren eragina biziki ugaritu da. Euskal Herriko paisaia idilikoak desagertuz doaz, asfaltoaren eta eraikuntzen mesedetan. Lur zati batek edo zuhaitz apur batzuek balio gitxi dabe edozein proiekturen aurrean. Azpiegiturengaitik baztertuta edo ahaztuta geratzen diran espazio berde gehienetan arkazi, Panpako plumero edota budleia bezalako espezie inbaditzaileak azkar zabaldu dira. Inguruko basoetan barriz, pinua eta eukaliptuaren nagusitasuna

«Linoa gurean»

2017-07-21
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko uztaila Gaur, edozein dendatan erosi geinkez linozko soinekoak. Gurean be, ezagutu izan dogu linoaren kultura, linaza, linazasoro toponimo eta abizenak bitarteko. Linoa, udagoieneko San Lino inguruan ereiten zan gurean eta behin San Juanetatik lasterrera ebagi. Lino-landaretik lino-harirako bidea luzea zan. Behin lino heldua ebagi ezkero, ondo sikatzen zan eguzkitan. Hazia garandu eta gero, lino-bedar sikua, ur putzu baten sartzen zan ondo beratuteko. Jarraian barriro sikatu ondo eta jo-jo-jo egiten zan hariak aterateko. Linoa jo-jo ostean, ezpatatu egiten zan eta azalak apartatu hariari. Behin horra ezkero, kardatu egiten zan linoa eta gero fin-fin irun gorueta bidez.

«Arratoiak herrian», Jon Uribarri

2017-07-21
Jon Uribarri AtutxaBINKE / 2017ko uztaila Arratoiak herrian Txikiak dira —edo ez—, lau hankakoak eta hortz zorrotzak dituzte. Arratoiek lur azpian dute bizilekua eta estoldetatik edo erreka bazterretan ibiltzen dira. Ur isurien artean dabiltzan bitartean, jendeak ez ditu ikusten eta ez dute arazorik eragiten baina lur mugimendu bat gertatzen danean —eraikin bat suntsitu edo obraren bat egin— arratoiek ihes egiten dute parke, kale edo etxebizitzetara. Arratoia hiri inguruneei lotutako animalia da, eta herritar bakoitzeko batez beste gutxienez bi arratoi daudela kalkulatzen da. Gainera, hiri eta etxebizitzetan hainbat kalte material eragiten dituzte. Ugaltze tasa handia dute eta izurri horren kontrako borroka

«Bozkatuko dut», Kepa Apellaniz

2017-07-21
Kepa Apellaniz ValleBINKE / 2017ko uztaila Bozkatuko dut Azaroaren 5ean, Galdakon aukera izango dugu bozkatzeko. Ez da bozka arrunt bat gehiago izango, lehenengoz Euskal Herriaren etorkizunari buruz gure erabakia gauzatzeko aukera izango dugulako. Egun horretan, ni ere kalera irtengo naiz eta erabaki honetan parte hartuko dut. Bozkatuko dut, erabakitzeko eskubidea gurea delako, herritar guztiena, eta eskubide demokratikoa denez, askatasun osoz nire bozka emango dut. Bozkatuko dut, guri dagokigulako gure etorkizunari buruz erabakitzea, eta erabaki horretan bakoitzak nahi duena bozka dezakeelako, aldeko zein kontrako. Bozkatuko dut, gurea den eskubide hori gauzatu eta aukera berdina bermatzen duen egoera berri baten alde egingo

«Bagil zein ekain»

2017-06-16
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko ekaina Udabarria itxi eta uda hasten dan hilabetea, bagil zein ekain izenez ezagutzen dogu. Gure hilabeteen izen bakoitzak bere jatorria dauka. Kasu batzuetan ortzi edo zerua izan da kontuan eta beste batzuetan hil horretako uzta. Ekain dala-eta, eguzkira jo dogu. Iparraldean, eguzkiari, ekhi esaten jako eta ekhi+gain>ekain bilakatu da. Eguzkiaren kokapenagaz dauka zerikusia, latineko solstitium>solstizio legez, hau da, udaren hasierako egun-argiagaz. Bagil dala-eta, uztarora jo dogu eta baba+(h)il>bagil bilakatu da. Hil honetan babak batzen dira. Gure babak, babazabalak dira, behar eta gura izan ezkero, berdetan euren zerukatik garandurik, lapikoan egosi eta jateko, eta gainetikoak sikatu

«Emaginak», Jasone de Dios

2017-06-16
Jasone De Dios IdigorasBINKE / 2017ko ekaina Emaginak Emaginoi, hainbat izenekin ezagutzen gaituzte hizkuntza ezberdinetan: comadrona, gazteleraz, midwife ingelesez; hebamme alemanez…Niri gehien gustatzen zaidana sage-femme da, frantsesez emakume jakintsua esan nahi duena. Pasa den maiatzaren 5ean Emaginaren Nazioarteko Eguna ospatu genuen ofizio honetan ari garen guztiok. Baina, zer dakite herritarrek guri buruz, edota gure betebeharrei buruz? Nik neuk, orain dela bi urte ezingo nukeen galdera hori zehaztasunez erantzun. Gehienbat haurdunaldi, erditze eta erditze-osteko garaiarekin erlazionatzen gaituzte, baina emaginok emakumearen bizitza osoan zehar egoten gara presente, une zoriontsuetan, baita hain politak ez diren beste hainbat egoeratan. Emakumearen euskarri izatea da gure

«Salatu aurretik», Eulogio Milikua

2017-06-16
Eulogio Milikua MendozaBINKE / 2017ko ekaina Duela urte pare bat inguru, Eusko Jaurlaritzak Berria egunkariari murriztutako diru laguntzak salatzeko eskaera heldu zitzaidan. Aurreneko momentuan salaketarekin bat egin nuen baina «senak» itxaroteko esan zidan. Berria egunkaria komunikazio alorreko beste negozio bat den ikuspegitik, zer nolako faborea egiten diogu erakunde publikoen diru-laguntzen menpekotasuna defendatzean? Ez litzateke egokiagoa izango bezero, bazkide edo harpideduna egitea ekonomikoki negozio bideragarria izateko? Zein da euskarari ematen diogun balioa? Sentimentala bakarrik? Duela hilabete batzuk, Binken, Galdakaoko biztanleriaren %65ak euskara jakin edo eta ulertzen duela aipatzen zen eta horietatik %11k euskara darabilela beraien egunerokotasunean. Nolako eragin ekonomikoa izango luke

«Maiatz-loreak eta erleak»

2017-05-19
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko maiatza Maiatz edo lorail aldean erleak ikusten dira lorerik lore. Erlea eta gizakia beti egon dira alkarren ondoan; batetik, eztiagaitik eta bestetik argizariagaitik. Erlearen inguruan esaera asko gorde da, esaterako: “erle joanak eztirik ez”; “ erleak eztia eta ezpia”; “ maiatz hotz, ez hauts ez bihotz”. Erlauntza, lehenago, etxe edo eta inguruan kokatzen zan eta gehienetan gaztaina-enbor harroetan. Erlearen garrantzia dala-eta, aiko zer gertatzen zan etxeko nagusia hilten zan egunean. Etxagunaren alarguna edo eta etxaguntzarako izendatua, erlauntzara joaten zan parte emoten. Hiru golpe emoten eutsazan erlatokiari eta esan: Erletxuok, erletxuok, eizue argizaria, nagusia hil da

«80 urteko amesgaiztoa», Eunate Barroeta

2017-05-19
Eunate Barroeta VelascoBINKE / 2017ko maiatza 80 urteko amesgaiztoa Goiz haretan ez neban ohetik altzetako asmorik. Baina amak esnatu eta izebaren ortura laguntzera joan behar nebala agindu eustan. Sarritan joaten nintzan, gure izeba zaharraren ortura. Berak, bakarrik, ezin baeutson ortuko lanei aurre egin. Zabalean bizi ginan gu eta izebak Zugutzu aldean eukan ortua. Kalera jeitsi eta Juan Bautista Uriarte kaletik behera abiatu nintzan. Beheraka nindoala, Plazakoetxera heltzean, sirena hotsak entzun ziran. Jendea urduritzen hasia egoan eta inguruan gengozan guztiok Plazakoetxeko babeslekura joan ginan korrika. Ez ginan guztiak sartzen eta askok kanpoan geratu behar izan eben. Zulotik begira, heldu ez zan