Herritarren iritziak 

«Etorkizunerako tresna», Martin Amarika

2019-11-15
Martin Amarika LagoBINKE / 2019ko azaroa Etorkizunerako tresna Kirolaren munduan, gizartean modan ditugun balioak agerian agertzen zaizkigu. Beraien artean, errendimendua. Lehiaketan eta emaitzetan eragiten du honek eta, gezurra badirudi ere, eskola kirolean askotan patroi berberak erabiltzen dira. Ordea, eskola kirolak beste helburu batzuk ditu. Kontuan hartu behar dugu haur batek kirola egiten duenean ikasten ari dela, eta ez bakarrik kirola bera, bere etorkizunean erabiliko dituen zenbait alderdi, balioak, batez ere. Eskola kirolean haur guztiek daukate lekua, eta haur guztiei egokituta egon beharko luke. Helburu horiek bereganatzeko eskola kirolean parte hartzen dugun estamentu guztiok —klubek, gurasoek, begiraleek..— jakin beharko genuke helburu

«Begizkoa»

2019-11-15
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2019ko azaroa Zemendia edo azaroaren lehen eguna Domu Santu da eta bigarrena Arimen Eguna. Arimen inguruan mito eta esaunda ugari sortu dira, mundutik zerurako bidean. Heriotzaren azalpena, mito, historia eta zientziaren esku egon da. Gizakia beti ahalegindu da heriotzaren zergaitia aurkitzen eta zientziak argitu arte, mito edo esaunda etimologikoak sortu izan dauz. Euretariko bat, begizkoarena. Lehenago, haur asko hilten ziran eta jazoera horren errua, baten baten begizkoari botaten jakon. Siniskera hutsa zan, zientziaz kanpokoa. Siniskera hori, Babilonian, Asirian, Sumerian eta Euskal Herrian be izan dogu ia gaur arte. Baina, nortzuk botaten eben begizkoa? Ba, aiko, herrian

«Langabezian zaude», Amaia Carregal

2019-11-03
Amaia Carregal AldanondoBINKE / 2019ko azaroa Langabezian zaude Txikitatik entzun izan dugu gustuko dugun hori ikasteak garrantzi berezia daukala, etorkizunean gure lanbide izango den hura maitatuz gero, zoriontsuagoak izango garela. Ba ahal dugu gazteok, baina, hainbeste entzundako hori burutzeko aukera? Urteak aurrera doaz eta ikasten jarraitzen duzu; Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaitu duzu, Batxilergoa ere bukatu duzu dagoeneko, baita gustuko duzun gradua ere. Etorkizunaren eraikitze horretan zure denbora ez ezik, ingurukoen dirua ere gastatu duzu. Irakasle agiria esku artean duzu jada. «Ingeleseko eta euskarako agiriak bazenitu zure curriculuma osatzeko, hobe» bezalakoak etengabe entzun dituzu eta baita lortu ere. Zure esku dagoena

«Bizitza tunel barruan», Joana Lasheras

2019-10-18
Joana Lasheras PerezBINKE / 2019ko urria Bizitza tunel barruan Entzun, ikusi eta bizitakoaren ostean hunkituta eta malkoei ezin eutsi atera nintzen bere etxetik. Tristuraz eta inpotentziaz betetako malkoak ziren, zirraraz eta mirespenez beteak ere. Uxoak 27 urte ditu, 9 hilabeteko ume baten ama da, 5 hizkuntza hitz egiteko gai da, eta biolontxeloa eta bateria jotzen badaki. Bidaiatzea gustuko du eta baita postreak egitea ere. Polonian boluntario lanetan ibilitakoa da eta nota bikainekin irakasle titulua atera zuen. Duela gutxi heldu da 300 biztanle besterik ez dituen herri batera bizitzera. Bere bizilagunek ez dute oraindik Uxoa ezagutzen baina laster telebista saio batean

«Bizitza bako munduan», Unai Sertutxa

2019-10-18
Unai Sertutxa IrazolaBINKE / 2019ko urria Bizitza bako munduan Ingurumenaren egoera eta arazo sozialak kezka handiak dira gure gizartean. Gaur egun dugun kontsumo bizitzari «esker» egoera larri eta hein handian bueltaezinean aurkitzen gara: plastikoak nonahi, gurekin bizi diren espezieak desagertzen, baliabide naturalak agortzen, pobrezia areagotzen… Bizitza desagertzen ari da orokorrean. Bizimodu berekoiak ditugu iparraldeko gehienok. Gainontzeko espezieek eta gure artean pobreek jasaten dituzte guk sorturiko kalteak, batez ere, hegoaldeko herrialdeetakoek eta maiz ahaztu egiten ditugu edo errua botatzen diegu. Dena ekonomiaren eta gure bizitzen «mesedetan»! Arrazoi horiengatik eta gehiagorengatik esaten da gure bizimodua ez dela jasangarria, are gehiago, ez dela

«Orbel»

2019-10-18
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2019ko urria Udagoienean, orri-erorkorreko zuhaitzen orriak edo hostoak korolez aldatzen doaz eta zimeldu ahala jausten, orbel mantuz jantziz gure basoak. Orbel hitza, konposatua da: orri+bel. Jatorrira bagoaz, (h)orri hitza da zaharra, gaurko araudian, h-a galduta. Hosto, hitzaren jatorria hauxe: horsto —horri+sto atzizki diminutiboa— eta hortik, hosto. Bigarren hitza, bel, erro zaharrak ilun kolorea adierazten deusku, gazteleraz «negro» itzuli arren. Jatorrizko bel horretatik bilakatzen da, belz > beltz / balz > baltz mendebaldean. Berba biak alkartuz: orri+bel > orbel bilakatu da eta zentzuari begira, gure udagoieneko orri-erorkorreko zuhaitzen orriak edo hostoak orbel bihurtzen dira euren kolore ilun

«Epizenoak», Asier Bidart

2019-09-20
Asier Bidart MeabeBINKE / 2019ko iraila Epizenoak Gurasotzeak agiri-agirian dakar erabaki, konpromiso eta ardura ugari, nahi aurrezdik, nahi ostean. Adostutakoak-edo gehienetan; baina, sarritan, aldebakarrekoak, derrigorrak aginduta edo guraso berrien bizi-arnasak estututa. Umearen izenarena ei da noiz edo noiz endredatzen den gaietako bat: errima barregarriei atzea eman nahia, norbanakoaren gurari edo burutazioak, originala izan beharra, grafia kontuak… Matraka horretan sexuaren eta izenaren arteko loturak ere zerikusia eduki du, aurrerantzean ez, hurrean. Euskaltzaindiak izen epizenoen edo neutroen zerrenda egin eta aurkeztu du, uda aurretxoan Gasteizen egindako Nazioarteko Onomastika jardunaldian. Hala bada, izen neutroak leku-izenetatik eta lexiko arruntetik sortutako izenak dira eta atal

«Intxaurra»

2019-09-20
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2019ko iraila Irailean, udagoienean sartzen gara eta, besteak beste, gure intxaurrondoetako intxaurrak heldu eta batuteko tertzioan gengokez. Fruitu hau «intxaur» izenez arautu eta darabilgu gaurko euskeran. Baina, historia apur bat eginik, toponimia eta euskal autore zeharretan era askotara agertzen jaku. Esaterako, 1596ko R.S. —Refranes y Sentencias— errefrau bilduma interesgarrian, hiru bider agertzen da berba hori: Ynsaur / Ynsaurra / Ynsaurrac. Hortik, Insausti etab. Beraz, -S->-TX- bilakaera arautu da. Intxaur fruituari bagagokoz, intxaur-garauak mintz berdea dauka ganetik eta udagoienean mintz hori arrankaldu egiten jako, garua agirian itxiaz eta, apurka-apurka garauak jausten hasiko dira edo fartika bategaz eratsi

«Metalaren hitzarmena», Igor Villaverde

2019-09-03
Igor Villaverde GarmendiaBINKE / 2019ko iraila Metalaren hitzarmena Zeini ez dio axola metalaren hitzarmenak? Zeini ez dio axola 53.000 familien hobekuntza sozialaren aldeko borrokak? Bizkaiko industria eta gizartea kontrolatzen duen Patronalaren aurkako borroka da, 2001-2003 urteetan eraginkortasun orokorreko hitzarmena adostu eta 2008-2011. urteetan gutxiengoak adostutako beste hitzarmen baten ondorioz etorritakoa. Aldaketa 2012an etorri zen, urte honetan Espainiako lan erreforma onartu eta haren ondorioz aurreko guztiak ezeztatu baitziren. Ordea, 2013an FVEM-ek probintziarteko hitzarmena atzera bota zuen eta horren ondorioz, ordura arte adostutako guztiak, ez zuen ezertarako balio izan. Bizkaiko gizartean nagusi eta adierazgarriena den sektorea Espainia eta bertako langileen estatutuaren eskuetara

«Emakumeok eta jaiak», Ane Irazola

2019-07-19
Ane Irazola LasaBINKE / 2019ko uztaila Emakumeok eta jaiak Opor ostean, Galdakaoko jaiak helduko dira eta aukera pila bat izango dugu hainbat ekintzetan parte hartzeko, eta partaidetza horren gainean nahi dut berba egin, hain zuzen emakumeon jaietako partaidetzaz.Gehienetan, emakumeen parte hartzea zerbitzatzea besterik ez da izaten. Jaietan, gure betebeharra zaintzaile izatera mugatzen da: adinekoen bazkarian, umeen tailerretan, eta abar… Rol berberarekin jokatzen dugu bai etxean eta bai kalean, eta, zelan ez, baita jaietan ere. Zergatik ez dugu behingoz etxeko rol hori bertan behera uzten eta ez gara beste era bateko ekintzetan hasten? Horra, Udalak berak emandako 2018ko jaietako datuak: antolakuntzan

«Ez diezagutela inoiz ken», Eñaut Zearra

2019-07-19
Eñaut Zearra GarabietaBINKE / 2019ko uztaila Ongi daki «Las venas abiertas de América Latina» irakurri duenak kontinente berriaren aurkikuntzaren atzean ezkutatu digutena, Historiako harrapaketa handienaren errelato gordina egiten baitu Galeanok liburuan. Ezagunak zaizkigu israeldarrek palestinarrei egindako ankerkeriak ere, artean, ekintzaile palestinarren familien etxe eraisketak. Gurean ere badakigu zerbait espoliazioei buruz. Gorri edota separatista izatea larrutik ordaintzen zen gerra ondorenean. Erregimen frankistaren instantzia gorenek ondasunak nork galdu eta nork ez seinalatu, eta konfiskazio batzordeek lan zikina gauzatzen zuten. Hamaika dira herri zanpatuek jasandako espoliazioak; hamaika herri honek pairatutakoak. Baina bat ekarri nahi dut bereziki gogora. 57 preso ohiren ondareen aurkakoa, tartean

«Errotak»

2019-07-19
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2019ko uztaila Gure herrietan, garia, zemendian erein eta uztailean gariak jo ondoren anegaka gordetan zan zorroetan, behar izan ahala, errotara eroan, eho eta ogiak egiteko. Errota eta haize-errota ugari egoan gure herrietan, batzuk barriak baina beste asko olak aprobetxatuz egokituak euren ubide, antepara eta guzti. Errota berba, latineko «rota(m)»-etik dator, euskerak zuzenean hartu dau «e»- protetikoagaz. Hortik errota. Gazteleraz «rota(m)> roda> rueda» bilakatu da. Eraikuntza honek badauka beste latinetikako berba bat: bolu. Hau latineko «molinu(m)»-etik dator, —«molinu(m)> moliu>boliu>bolu»; aikor: Bolueta, Bolinaga, etab.—. Euskal Herriko beste lurralde batzuetan, eihera izena erabiltzen da. Errotetan galgarauak eta artagarauak ehoten
1 19 20 21 22 23 29