BINKE

Goiko menua

  • Nor gara?
    • Lantaldea
    • Publizitatea
    • Gure egutegia
    • Babesleak
  • Binkekideak
    • Binkekideen zozketak
    • Egin zaitez Binkekide
  • Harremana

Menu nagusia

  • Albisteak
    • Aktualitatea
    • Aginke!
    • Sormene
    • Kabitik
  • Elkarrizketak
    • Elkarrizketa orokorrak
    • Enbaxadoreak
    • Berton inde
    • Gurera etorriak
    • Taldeka
    • Ostike!
  • Iritziak
    • Ohiko kolaboratzaileak
    • Herritarren iritziak
    • Gure berbaz
  • Erreportajeak
    • Erreportajeak
    • Atzera begira
  • Multimedia
    • Bideoak
    • Argazkiak
  • Hauspotu
  • Nor gara?
    • Lantaldea
    • Publizitatea
    • Gure egutegia
    • Babesleak
  • Binkekideak
    • Binkekideen zozketak
    • Egin zaitez Binkekide
  • Harremana

logo

  • Albisteak
    • Iñigo Hernando da Galdakaoko politikaririk baloratuena, 7,6ko puntuazioarekin

      2025-07-11
      0
    • Ainhoa Cantalapiedra galdakoztarraren azken diskoa, iTuneseko lehen postuan

      2025-07-11
      0
    • Aparkalekuen falta da galdakoztarren arazorik nagusiena

      2025-07-11
      0
    • Da Capo Musika Bandak eta Maider Legarretak kontzertua eskainiko dute Galdakaon

      2025-07-11
      0
    • Usansoloko Udalak lehenengo gizarte langilea kontratatu du

      2025-07-11
      0
    • Iskander Sagarminagak Hiruko Koroa lortu du, Katalina kanala igerian zeharkatu ostean

      2025-07-10
      0
    • Galdakaotik igaroko da aurtengo Espainiako Vuelta, irailean

      2025-07-10
      0
    • Ainhoa Cantalapiedrak Pinpilinpauxa txosnan kontzertua eskainiko du, Bilboko Aste Nagusian

      2025-07-09
      0
    • Haurrentzako ur puzgarriak jarriko dituzte bihar Elexaldeko igerilekuetan

      2025-07-09
      0
    • Aktualitatea
    • Aginke!
    • Sormene
    • Kabitik
  • Elkarrizketak
    • Ane Irazola eta Emilio Mardaras: «Euskadiren historia ezagutzera ematea du helburu Sabino ...

      2025-06-23
      0
    • Fran Sierra: «Astrologia ez da magia, zeruaren irakurketa sinbolikoa baizik»

      2025-06-23
      0
    • Ibon Lopez de Letona: «FIBA Europa Kopa irabaztea merezi genuela sentitzen dut ...

      2025-05-26
      0
    • Ines Vaquero eta Nagore Ugarriza: «Da Capo Musika Banda publiko gazteagoa erakartzea ...

      2025-05-26
      0
    • Jone Calzada: «Etxetik irteteko independentzia da gehien faltan botatzen dudana»

      2025-05-26
      0
    • Sandra Bustamante (Koala Baby): «Saltoki handiek baino kalitate hobeko zerbitzua eskaini behar ...

      2025-05-26
      0
    • Maitane Salvador 'Mahessatay': «Espiritualitatea nork bere ariman sinestea da»

      2025-04-23
      0
    • Josu Etxaburu: «Ale bakoitzak lagunduko du Euskal Herria nahi dugun modukoa izaten»

      2025-04-23
      0
    • Unai Sánchez: «Niretzat ametsa da Athletic Clubeko jokalaria izatea»

      2025-03-24
      0
    • Elkarrizketa orokorrak
    • Enbaxadoreak
    • Berton inde
    • Gurera etorriak
    • Taldeka
    • Ostike!
  • Iritziak
    • «Eraso matxistak... Udala bidelagun?», Aintzane Urkiza

      2025-07-07
      0
    • «Elaia gurean», Manu Etxebarria

      2025-06-23
      0
    • «Aho bizi eta 'hogar'-etan bizi», Irati Bediaga

      2025-06-18
      0
    • «Isilaldia», Ainara Artetxe Izaskun Rekalderen lagunaren iritzia

      2025-06-14
      0
    • «Galdakanoko lehen eskola», Aitzol Altuna

      2025-05-26
      0
    • «Ibilaldia 2025», Manu Etxebarria

      2025-05-26
      0
    • «Euskaraldia, euskaldun moduan armairutik ateratzeko aukera ederra», Ainhitze Bizkarralegorra

      2025-05-19
      0
    • «Taloak», Manu Etxebarria

      2025-04-23
      0
    • «Galdakaoko ondare historiko-artistikoa II», Estibaliz Apellaniz

      2025-04-23
      0
    • Ohiko kolaboratzaileak
    • Herritarren iritziak
    • Gure berbaz
  • Erreportajeak
    • Santiago Amillanoren argazkiak

      2025-06-23
      0
    • Mundutik Galdakaora euskara tarteko

      2025-06-23
      0
    • Nola eragin du itzalaldi elektrikoak Usansolon?

      2025-04-28
      0
    • Adiskide Pilota Elkartea, 50 urte pilota eta herriaren arteko harremana estutuz

      2025-04-23
      0
    • Eva Naranjoren argazkiak

      2025-04-23
      0
    • Ganguren Mendi Taldea, 80 urte naturaz eta bizipenez beterik

      2025-02-24
      0
    • Bekeakoei esker 1933an eraikitako zubiaren historia

      2025-01-20
      0
    • Eguzkibegi Ikastola: «Ikasleen aniztasunari erantzun pertsonalizatua ematen diogu» | Publierreportajea

      2025-01-17
      0
    • ARGAZKIAK | Errege Magoak eta Gabone Izarra Galdakaon izan ziren

      2025-01-17
      0
    • Erreportajeak
    • Atzera begira
  • Multimedia
    • Bideoak
    • Argazkiak
  • Hauspotu
Elkarrizketak
Hasiera›Elkarrizketak›Leire Arana eta Ander Silvano: «Hildakoei merezi duten errespetua emango diegu»

Leire Arana eta Ander Silvano: «Hildakoei merezi duten errespetua emango diegu»

Binke
2022-02-21
1371
0

Aranzadi Zientzia Elkartea
BINKE / 2022ko otsaila

«Hildakoei merezi duten errespetua emango diegu»

TESTUA: Beñat Armentia Arriandiaga
ARGAZKIA: Aranzadi Zientzia Elkartea

Begoñako hilerria Bilboko memoriaren eta ondarearen parte garrantzitsu da, eta hainbat urtez erabili gabe egon bada ere, «Begoñako argia» proiektua garatzen ari da Aranzadi Zientzia Elkartea Bilboko Udalarekin, bere balioa eta memoria berreskuratzeko asmoz. Lan horretan bi herrikide daude: Leire Arana usansolotarra eta Ander Silvano galdakoztarra.

Begoñako hilerriaren historia ikertzen ari dira Leire Arana (Usansolo, 1995) eta Ander Silvano (Galdakao, 1995) Aranzadi Zientzia Elkartearentzat. Historian graduatuak biak, gaur egun arkeologo lanetan dihardute hilerriko gorpuzkiak desobiratu eta garai bateko errautsen azterketa egiten.

Modu laburrean, nola azalduko zenukete zertan ari zareten? Labur esanda, Begoñako herritarren historia berreskuratzen ari gara; 1862tik —hau da, hilerria erabiltzen hasi zenetik— XX. mende bukaera arte dagoen tarte horretan ehortzitako Begoñako bizilagunen arrastoak ateratzen eta ikertzen. Hala ere, gure esku-hartzearen zergatia konplexuagoa da, izan ere, proiektua bera gaur egun hilerria kokatzen den lekuan parke bat egiteko ideia onartu zenean sortu zen. 

Zein ekarpen ekarriko dizkio zuen lanak Bilbori eta, oro har, Euskal Herriaren historiari? Hilerria 1862-2005 urteen artean erabili zen. Hortaz, gerrako testuinguruaz gain, indusketak aldi zabalago baten inguruko informazioa ere emango digu, auzoaren eta orokorrean Bilboko memoria historiko zabala aberastuz. Adibide bezala, ume batzuek dituzten errakitismo patologiak eta helduek dituzten zenbait adierazle ere gaur eguneko bizi estilo oso ezberdinen isla dira, gure imajinario kolektibotik aldetzen direnak, alegia.

Gerra Zibileko hainbat arrasto tarteka, ezta? Garai honetako zenbait hildako ditugu, bi bandoetakoak. Eta garaiko erakusle zen kaosarekin eta hildako kantitate masiboarekin informazio asko galdu egin zen. Askotan, artxibo historikoetan dauden dokumentuetan —gerran desagertutako pertsonen informazioa agertzen den arren— senide askok ez dakite euren aita, osaba, anaia, ama edo dena delakoa non hilobiratu zuten, edo hilobiratu zutenik ere. Azkenean proiektu honen bitartez, askok euren senidea hamarkada luzeen ondoren kokatu eta euren bizipena ezagutu dezakete. Beraz, bai, gerra garaiak badu bere garrantzia, denbora hartan familia askoren eskubideak urratu ziren eta hauek berriro batu ezin badira ere, sikeran hildakoei merezi duten errespetua eta justizia aukera emango diegu. Baina esan bezala, hilerria ez zen gerra garaira mugatu eta honek Bilbo eta inguruko gizartearen ezaugarrien inguruko informazio asko eman ahal digu.

Proiektu multidisziplinarra da zuena, hau da, aditu ugari ari zarete elkarlanean. Hala da, gu alor arkeologikoan aritzen gara, baina gurekin batera antropologoak eta osteologoak ere badaude hezurrak aztertzen, geologoak bere aldetik hilerriko material litikoak aztertzen, historialariak artxibotako dokumentazio lana egiten, topografoak aurkitzen dugun dena mapetan kokatzen… eta baita kriminologia, antropologia eta arte ederretako graduetako eta masterretako ikasleak ere praktikak egiten daude. Gure ustez, garrantzitsua da zientzia ezberdinak uztartuz lortu daitekeen informazioa eta ondorioak ateratzea, oraindik goiz den arren, emaitzak globalagoak izango baitira.

Zein da gorpu bat desobiratzeko orduan erabiltzen duzuen metodologia? Lehendabizi hilerriaren ezaugarriak kontuan izaten ditugu, eta handiak diren kasuetan makineria erabiltzen dugu azaleko lur kapa kentzeko. Bitartean, operarioak mugitzen duen lurra begiratzen egoten gara eta hilobi baten lehenengo zantzuak ikustean lekua markatzen da estaka batekin. Normalean hilobiratze maila ezberdinak daude eta hauek sektoreka aztertzen joaten gara, baldintza klimatikoengatik bereziki.

Eta ostean? Behin hildakoa lokalizatzen dugunean «lan fina» dator, kide batek edo bik eskuz egiten duguna. Honen helburua, hilobiaren ezaugarriak, hilkutxa, apaindurak, etab. aztertzea eta hildakoarenak ere ikustea da, postura, objektuak, karerik daukan…

Erraz egiten dira desobiratzeak, beraz. Ez. Hildakoa ez da segituan ateratzen, behin hezur denak agerian ditugunean dokumentatu egiten da, patologiak eta hezurduren ezaugarriak aztertu eta idatzi, argazkiak atera eta metodo arkeologikoan erabiliena den unitate estratigrafiko zenbaki bat ematen zaio. Modu honetan, eskema estratigrafikoa eginez, hilobiratzeen ordena ulertu dezakegu. Azkenik, hezurrak atera eta kasu oso bereziak badira hauen azterketa sakona egin dezakegu laborategian. Hezur hauek guztiak, ondoren, Derioko hilerrira eramaten dira. 

Proiektua oraindik bukatu gabe egonda ere, zeintzuk dira ateratako lehen ondorioak? Oraindik goiz da ondorio zientifikoak ateratzeko, baina aztarnategi honetan argi ikusten da iturri idatziek eta errealitateak ez dutela bat egiten. Izan ere, proiektua hiru hilabeterako programatuta zegoen, hilobiratze kopuru konkretu batekin, baina lanean hasi ginenean laster ikusi genuen geneukan informazioa, gehiengoa errepublika garaitik aurreragokoa, ez zela nahikoa eta askoz gorpuzki gehiago zeudela…

Proiektu hau behin bukatuta, zein bide hartuko du zuetako bakoitzak? Galdera ona (barrezka). Nik (Ander) momentuz ez dakit zer egingo dudan. Proiektu honen antzeko besteren batean jarraitzea nahiko nuke baina, batek daki. Dena den, eta datorrena ezagutzen ez badugu ere, beti irribarre batekin aurrera egiten saiatuko naiz! Nire kasuan ere (Leire), Anderrek esan bezala, batek daki. Hala ere, printzipioz Aranzadirekin aztarnategi arkeologikoetan lanean jarraituko dut udaran zehar eta baliteke urte osoan zehar ere, atzerrian. Arkeologiaren mundua oso sakona eta polita da, baina zoritxarrez Hego Euskal Herrian arkeologia proiektu falta larria nabaritzen da, hori dela eta askok irakaskuntzara jotzen dugu.

Albiste honekin lotuta...

Aurreko albistea

«Arkitektura gerturatzen», Peio Urrutikoetxea

Hurrengo albistea

Ane Baranguan: «Amets bat? Duda barik, Dakarra ...

0
Partekatu
  • 0
  • +

Kategoria bereko albiste gehiago

  • Elkarrizketa Vidal Salcedo Iraide Arraibi
    Elkarrizketak

    Vidal Salcedo eta Iraide Arraibi: «Jaien ostean oso nekatuta amaitu dogu; baina pozik, oso pozik!»

    2022-09-26
    Galdakao
  • Gurera etorriak

    Antonio Burgos: «Someran bizirauteko behar dudan euskara maila dut»

    2020-12-28
    Binke
  • Taldeka

    Hellydays: «Luzarorako proiektu bat bezala ikusten dugu gure taldea»

    2019-04-19
    Binke
  • Elkarrizketak

    Eli Maruri: «Gure ikasleak handitu egin dira eta gure eskola ere handituko dugu, Lapurdin» | Publielkarrizketa

    2022-06-20
    Galdakao
  • Elkarrizketak

    Ruper Ordorika: «Lehen diska Galdakaon grabatu nuen»

    2021-02-19
    Binke
  • Elkarrizketak

    Roberto Moreno: «Patinetean askok ez du abiadura errespetatzen»

    2020-09-28
    Binke

AKTUALITATEA

Aktualitatea

Iñigo Hernando da Galdakaoko politikaririk baloratuena, 7,6ko puntuazioarekin

Herrian egiten ari diren lanei buruz herritarrek duten iritzia ezagutzeko eta haien lehentasunak eta kezkak jakiteko helburuz...
  • Ainhoa Cantalapiedra galdakoztarraren azken diskoa, iTuneseko lehen postuan

    Galdakao
    2025-07-11
  • Aparkalekuen falta da galdakoztarren arazorik nagusiena

    Galdakao
    2025-07-11
  • Da Capo Musika Bandak eta Maider Legarretak kontzertua eskainiko dute Galdakaon

    Galdakao
    2025-07-11
  • Usansoloko Udalak lehenengo gizarte langilea kontratatu du

    Usansolo
    2025-07-11

Argitaratzailea: Aitu elkartea © CC BY-SA 3.0
Lege Gordailua: BI-41-2016 | ISSN: 2444-9385
Babesleak: Galdakaoko Udala
eta Bizkaiko Foru Aldundia

680 74 32 11
info@binke.eus

Idatziguzu