«Labea»

Manu Etxebarria Ayesta
BINKE / 2020ko uztaila

Gure baserrietan, labea, sano garrantzitsua izan da, gari eta arto errariak labean onduteko zein beste menester batzuetarako, esaterako, labigerra egiteko, gaztaina enbor gazteak beratu ondoren labean berotu eta zumitzak aterateko baita sukaldaritzarako be. Labeak, batzuetan etxe inguruan egoten ziran, baina gehienetan etxeari deutsala. Labesua astero egiten zan. Labea ondo berotu behar izaten zan, ote-egur edo beste egur batzuk erreaz. Labe-ahoa zuritzen hasten zanean, txingerrak bazterretara eroaten ziran, arto-ogiak zein erre eta ipizki bategaz erdigunea garbitu. Labesuaren aurretik, gari zein arto urunagaz orea egiten zan legamina nahastuz erraria jagi edo fermentatzeko. Jagi biko orea zan onena eta jagite hori ohe gainean egiten zan mantar edo koltxillapean. Gero erraria labera eroaten zan otzaran eta labe-pareagaz barrura sartu, lehenengo artoak, beroa tenpletako eta gero ogi, pamitxa eta tremesak. Labesua dala-eta, esaera esanguratsu hau daukagu: «Labesua berogi egin ezkero, ogiak erre», hau da, sarritan, konfiantzara, ezkutuko kontuak kontatu urliari eta gero haserretu eta dana kontrara bihurtu. Jagon «labesuak», badaezpada!