Bittor Bengoetxea, artzaina eta irakaslea
BINKE / 2024ko urria

«Betidanik izan dot animalienganako maitasun handia»

· Bittor Bengoetxea Aberasturi
1963, Galdakao

Galdakaon egin zituen derrigorrezko ikasketak eta ondoren Zizurkilgo Fraisoro Eskolara joan zen, langilezain agronomoa izateko ikastera. Horren ostean, han hasi zen irakasle eta 43 urteren ondoren Fraisoro Eskolan irakasten jarraitzen du. Herriko artzainik ezagunena da Bengoetxea eta artzain-txakur txapelketetan parte hartzen du sarri. Espainia mailan bigarren postua lortu zuen duela urte batzuk.

TESTUA: Irati Alonso García
ARGAZKIAK: Jon Gomez Garai

Altamira auzo galdakoztarrean bertan jaiotako azken herritarra da Bittor Bengoetxea, Galdakaoko eta inguruetako artzairik ezagun eta maitatuena. Zizurkilgo Fraisoro Eskolan dabil irakasle nekazaritza gaietan, duela 43 urtetik, baina artzain-txakur txapelketetan parte-hartze nabarmena izateagatik da gure inguruan batez ere ezagun. Bere jarduna eta ibilbidea gehiago ezagutzeko Altamira auzoan geratu gara berarekin.

Artzain profesionala zarela esan daiteke? Ez, ez naz artzaintzatik bizi, nire irakasle lanetik baizik. Artzaintza niretzako zaletasuna da, orain 24 urte hasitakoa. Artzain-txakur txalpelketak ikustera joaten nintzan aurretik be eta betidanik izan dot animalienganako maitasun handia. 

Ikusten duzu gaur egun badagoela honetatik bizitzerik? Bai, baina beste sektore asko moduan ez dago bere momenturik onenean. Gaztaia eginda da artzaintzatik bizitzeko modu bakarra, bestela ez da ekonomikoki bideragarria ardiak izatea. 

Irakasle zarela esan duzu. Zer irakasten duzu? Irakasgai bi emoten dodaz. Batetik, Nekazaritzako Makineria Txikia Maneiatzea eta Mantentzea, eta bestetik Ohitura Fitosanitario Onen erabilpena. 

Zein adinekoak dira zure ikasleak? Gehienak 17-18 urtegaz hasten dira gradua ikasten baina badagoz beste ikasketa batzuk daukiezan pertsona nagusiagoak be, gure eskolara etortzen diranak. 

Ikasle gazteak izateak esan nahi du nekazaritzak baduela etorkizunik? Bai, erabat. Guk beti daukaguz klaseak beteta eta Bizkaiko eta Arabako kanpusetan be nekazaritzagaz lotutako ikasketak egiten dauan hainbat eta hainbat ikasle dago.

Nondik datorkizu nekazaritzarekiko duzun maitasuna?Altamiran jaio izanak eragin handia izan dau eta ni betidanik ibili naz txakur eta ardi artean. Maitasun honegaz jaio nintzala esango neuke. 

Asko aldatu da ardiak zaintzeko modua, hasi zinenetik? Bai. Aldaketa handiena garbitasun aldetik egon da. Elikadura be, ardiek jaten dabena ezbardina dalako, baina batez be garbitasunak aldaketa handia izan dau. Lehen, esnea eskuz biltzen zan eta horrek bakteria asko uzten ebazan eskuetan eta, noski, esnean bertan. Gaur ordea, teknologiaren bitartez bakteria horreik saihestu daikeguz eta esnea garbiago urtetan da. Gainera, atara ostean beste filtro asko igarotzen dauz gurera heldu arte. 

Zenbat ardi dauzkazu gaur egun? Artzain batek ez dau inoiz esaten zenbat buru daukazan, tradizino bat da. Nik gaur egun 17 «inguru» daukadaz! (barreka)

Diferentziarik dago ardi beltzen eta zurien artean? Artaldean ardi baltzak egoteak arrazoi zehatz bat dauka: kontaketea. Ardiak zenbatzean, guztiak zuriak badira zailagoa da begirada arin batean konturatzea batan bat falta dala. Baina batan bat baltza bada, eta hori falta bada, seguruenik beste batzuk beragaz egongo dira eta holan konturatu gaitekez artaldean ez dagozala guztiak.

Ardiak zuk eskilatzen dituzu? Azken urteetan nik egin dot, iaztik izan ezik. Lagun bat ekarten dot hona eta berak egiten dau. Lehen etxez-etxe joaten nintzan besteen ardiak be eskilatzera, ezer kobratu barik. Gustatzen jat! 

Noiz eskilatzen dira ardiak? Lehen San Juanetan egiten zan, urtean behin, baina orain artzain onek urtean birritan eskilatzen dabe. 

Zer da zailagoa ardiak ala ikasleak gobernatzea? Askoz errazagoa da ikasleak gobernatzea! Ardiak gobernatzeko txakurraren laguntza behar dot! (barreka)

Ardiak gobernatzeko beraz, ezinbestekoa da txakurra? Bai, noski. Jaten emoteko, leku batetik bestera mugitzeko, eta batez be mendian egoteko, ezinbestekoa da txakurra, berak gidatzen dau artaldea. 

Beti izan dituzu txakur berdinak? Ez, beti izan dodaz Euskal Artzain Txakurrak eta orain aldiz Border Collie arrazako lau daukadaz: anai-arrebak eta emearen seme-alaba bi. 

Artzai Txakur Txapelketatetara beti eramaten duzu txakur bera? Ez, ardien eta terrenoaren arabera bata edo bestea aukeratzen dot. 

Zelan aukeratu daiteke txakur egokia? Jaiotzen danetik ikusi leike artzaintzarako balio izango dauan ala ez. Ezkutatzen dan txakur bat adibidez ez da gidari ona izango. Horretarako bizia izan behar da, asko mugitu behar da. 

Animalien ongizatea eta eskubideak oso presente daude gaur egun. Horrek eragina du zure jardunean? Noski. Gaur egun kontrol asko dago eta arauak errespetatu behar dira, bestela isunak izango dozuz eta ez dozu kalitatezko produktuak egitea lortuko. Aldiro etortzen da gizon bat azterketak egitera eta imajinatu leikezun moduan, duela urte batzuk hori ez zan gertatzen. 

Zuk sentitzen duzu animalien aurkako tratu txarrak ematen duzunik? Ez, inondik inora be. Nik animaliak maite dodaz eta ahal dodan bizitza onena izan dagien saiatzen naz egunero. Txakurrak adibidez nigaz bizi dira eta mimo handiz zaintzen dodaz. 

Jende askok ardiekin lotzen du ‘Bittortxu’, baina bestelako esparru batzuetan ere abila zarela badakigu! Bizikletan asko ibiltzen nintzan, eta baita korrika be! Maratoiak egin dodaz, munduko onenetarikoak ganera! New Yorkeko, Bostoneko, Sevillako, Parisko, Atenaseko, Lisboako eta beste leku askotako maratoietan parte hartu izan dot!

Motorrean ere aritzen zinen, ezta? ETBn 26 urte egin dodaz, nire motorrean txirrindularitza lasterketetako kameralariak eta esatariak eroaten. Baina nire kontu be astakeriren bat egin izan dot motorragaz: orain hamar urte inguru Europako muturrera, Finlandiara, joan nintzan motorragaz. Osloko aireportuan lagun bat hartu eta hortik Fiordoetara abiatu ginan. 13.000 kilometro egin genduazan 16 egunetan. Egunero 1.500 kilometro inguru. Itzela izan zan!  •