«Liburutegia», Joanes Urkixo
Zabalean
Joanes Urkixo Beitia
BINKE / 2025eko urtarrila
BINKEko lagunek deialdia igorri didate ohiko kolaborazioa bidaltzeko epea gertu dela gogoraraziz. Hartara ipini naiz eta, ohi legez, gaur ere Zabalean bizi gineneko urte haietara egin dut hegan, denboran barrena.
Oroitzapenezko lainoen artean, egundo ezabatzen ez diren hondar-irudi gogoangarriak dauzkagu denok gorderik. Nireak, behintzat, ez dira erbatzik ere aldatu nerabezarotik: gure auzoko futbol zelaia (etxe aurreko kalea), Roque Mendiako aldapa (gaur Ibarluze kalea), La Txabolita, La Estrada (gaur Pontzi Zabala kalea)…
Kurtzeko plaza ere haien artean dago bere txoko bereziekin: frontoi zaharra, frontisa Peña Santa Cruzeko etxearekin hormaz horma zeukana, leiho bat eta guzti! Eta kioskoa. Eta iturria…
Baina, plazako bazterretan nire kutunena udal liburutegia zen, udaletxeko etxabean zegoena. Langile familien oporraldia etxean geratzea zen garaian, hura nuen nik eguneroko hondartza, alegia, arrasti oro hara joan eta irakurtzen orduak ematea, ixterakoan liburu berri bat mailegatu eta biharamunean irakurrita ekartzea. Julio Verneren eta Emilio Salgariren lan guztiak zeuden han eta postura egingo nuke hamasei urte bete orduko den-denak irakurriak nituela.
Hori bai, neure hondar-irudian oso irakurle gutxi agertzen gara liburutegian. Ameneko, heldu gazte bakan batzuk, neure adinekoren bat eta ez sarri, halakoxeak islatzen zuen Galdakaon liburuzaleen neurria, kontuan harturik garai hartan inork ez zituela azterketak liburutegian prestatzen.
Kontuz hala ere, liburuzale idatzi dudala eta ez irakurle, ze, telebistaren proletarizazioaren aurretik, irakurri, irakurtzen zen eta ez gutxi. Libururik batere erosten ez zuten familietan ere, Estefanía edo Corin Tellado nobelatxoak ez ziren falta eta hauek kioskoan mordoka trukatzen ziren sos batzuk ordainduta. Beste irakurgai arrakastatsu bat fotonobela izan zen, 70-ko hamarkadan milioi erdiko tiradak izatera iritsi zena. Eta, hirugarrenik, ezinbestekoa da tebeoak gogoratzea, umeena ez ezik nagusi askoren irakurgai gogokoena.
Beraz, gizarte irakurlea izan ginen, zalantza barik, telebista jaun eta jabe bihurtu arte. Honek, eta gero bideoak, aurretik eraman zituzten Estefanía, Tellado eta enparauak, bakarrik literatura «serioagoak» eutsi ziolarik, kaltea jaso bazuen ere, beharbada, entretenimendu soilaz harago, borondate eta maitasunezko zama berezkoa duelako. Kontuak kontu, gizarte hark gehiago irakurtzen zuen oraingoak baino, orain berriz liburu gehiago irakurtzen dira, eta argitaratzen, batez ere pandemiatik hona. Liburua, paperezkoa edo digitala, zibilizazioaren konkista nagusia da eta ezin dugu eskutik galdu.
