«Gorbeiako jaia», Manu Etxebarria
Gorbeiako jaia San Inazio egunean ospatzen da. Gurutzera igoteko ohitura handia dago, gero Igiriñaon jarraitzeko festa-giroan...
«Eraso matxistak… Udala bidelagun?», Aintzane Urkiza
Atzo hilabete, ekainak 6 bete zituenean, Usansoloko Udalak maiatzaren 31n Unkina eskolak jasandako erasoei erantzunez, gaitzespen ohar bat helarazi zigun usansolotarroi...
«Zein da gure maitasun eredua?» Momoak taldea
IritziaMomoak Talde FeministaBINKE / 2022ko otsaila Zein da gure maitasun eredua? Otsailak 14 dugu berriro eskuartean, bonboi eta lorak erregalatzeko eguna, maite zaitut esateko unea eta batez ere maitasuna ospatzeko eguna. Baina, zer maitasun mota ospatzen dugu? Zein da gure maitasun eredua? Gaurko egunean mendez mende gizarteak eraikitako maitasun ereduak bultzatu, goraipatu eta ospatzen dira. Netflixen berriz ere izango ditugu ikusgai maitasun idealeko pelikulak, non mota danetako trabak medio, bi maitaleek euren maitasun istorio perfektua loratzea lortzen duten. Berriz ere bihotz gorriz jantziko dira sistema kapitalista eraikitzen duten enpresa handiak: El Corte Ingles, Zara eta Primark, besteak beste; berbertan dugun
«Bizia salbatu didatenei», Txaro Fernandez
IritziaTxaro FernándezBINKE / 2022ko otsaila Bizia salbatu didatenei Oraindik oso ahul badago ere, Txaro Fernandez usansolotarrak hitz hauek idatzi gura izan ditu Binkeren bitartez, Covid-ak jota ZIUtik irten berri dagoela, Galdakao-Usansolo Ospitaleko langileei eskerrak emateko: «Mila esker urteak betetzeko bigarren data bat emateagatik». Lerro batzuk ez dira nahikoa Galdakao-Usansolo Ospitalean bizia salbatu didatenei eskerrak emateko. Aspalditik biriketako gaixotasun interstizial batek jota, Covid-a hartzeak ez zuen ezer onik iragartzen, eta pronostikoak bete egin ziren. Gaixotu eta egun batzuetara ospitalera eraman behar izan ninduten. Egunetik egunera okerrera nindoan, eta astebetean Zainketa Intentsiboen Unitatean amaitu nuen, nigatik borrokatu eta aurrera egiteko aukera eman
«Amorrutik haratago», Sabin Arce
IritziaSabin Arce GonzálezBINKE / 2022ko urtarrila Amorrutik haratago Badira hilak berriak amorruz hartzen ditudala. Edozein egunkari edo telebista saioren aurrean bekainak iluntzen zaizkit munduaren itxura ikusita. Lan mundua gero eta krudelago eta eskubideak gero eta hertsiago. Kaka zaharra. Etorkizuna bezain goibel daukat aurpegia. Beste eraso matxista bat, beste behin Infojobs eta Idealista begira, beste etxegabetze bat, beste kamera bat zentroan, berriro argindarraren prezioa gora, beste langile erail bat, beste kriminalizazio kanpaina bat, gasolinaren beste gorakada bat, beste lagun langabe bat, beste promes antzu bat, berriro errealitate temati eta nazkante berdina. Baina ez dezatela arbolek basoa ezkutatu; guzti honek kapital metaketari
«35 ordu», Asier Intxaurbe
IritziaAsier Intxaurbe GorostizaBINKE / 2022ko urtarrila 35 ordu Testuinguruaren arabera izango da zerbait handia edo txikia: 35 orduko lanaldiak edo 35 orduko mendi ibilaldiak, esaterako, ordu kopuru handiak dira. Baina 35 orduz astean zehar lan egitera ohituta gaude, eta azterketa garaian astean zehar 40 ordu ikasten egotera. Ez da aldiz gauza bera gertatzen irakasgai guztien kasuan. Ordu asko eskaintzen zaie, adibidez, matematikei, ez ordea Gorputz Hezkuntzari. Aurreko egunean entzun nion estatuko ministerioko arduradunari, proposatutako dekretu berriarekin Gorputz Hezkuntzako ordu kopuruak berriz murrizteko asmoa dutela. Urte osoan soilik 35 ordu, edo, beste modu baten esanda, astean soilik ordu eta erdi. Gaur
«Bidea mimoz eta puntu duinez jostea», Nerea Urgoiti
LerroarteanNerea Urgoiti GalarzaBINKE / 2022ko urtarrila Bidea mimoz eta puntu duinez jostea Hor daude gaur ere neguko eguzki izpien epeletan goxo-goxo. Heldu da lehenengoa tipi-tapa takataka bultzatuz. Bigarrena han dator astiro-astiro esku batean muleta eta bestean katxaba dakartzala, asimetriko bezain elegante. Eta apurka-apurka euren txokoa betetzen joan da, takatakak nonahi, muletak zeinahi. Badator zazpigarrena ere, berandu eta bizi-bizi, parkera sarrerako kurba zuzen hartuz, abiadura mugak gaindituz. Gidariak, egunotan bilobatzat bataiatu duzunak, erlojua begiratu, musu eman eta «ordubete barru nator» esan omen dio. Imajinatu duzu ordubete horretan zenbat gauza egin behar dituen, zenbat errekadu eta buruhauste. Kostata heldu dira izkina hontara
«Paper usaina», Joanes Urkixo
ZabaleanJoanes Urkixo BeitiaBINKE / 2022ko urtarrila Paper usaina Urte hasiera orotan, Erregen inguruan, haurtzaroko oroitzapenak etortzen zaizkit gogora, nahi eta nahi ez. Erregenetako nire argazkian, Meccano, metraileta, indiar, bakero eta halako sortaren erdian, tronuan, liburuak daude. Argazki bizia gainera, zirrara batekin baitator —liburuok hartzera nindoan uneko esku dardara hura— eta usainarekin ere bai, paper usainarekin, alegia. Munduan asko legez, liburu zaleak apalategiak betetzen ditu eta, halakoan, lekurik gabe geratzen da. Nire kasuan, liburu elektronikoa arazoa konpontzera etorri zen. 2008an iragarri zuten hamar urteren buruan digitala erabat nagusituko zela paperezkoa neurri nimiñotara baztertuz. Eta aurreneko urteetan hala izan zen, baina 2015ean
«Biolentzia kapitalistari aurre egin», Peio Artola
IritziaPeio Artola JugoBINKE / 2021eko abendua Biolentzia kapitalistari aurre egin Sistema kapitalistak langile klaseak jasaten duen indarkeria naturalizatzen du. Hildako langileak, eraildako emakumeak edo kale gorrian hiltzen direnak ez dira zoriaren, zorte txarraren, banakako erabaki okerren edo gobernuaren kudeaketa txarraren ondorio sistema kapitalistak oinarrian duen kapitalaren metaketa dinamikaren ondorio baizik. Izan ere, sistema kapitalista berez bortitza da, indarkeria mota horiek ezkutatu eta naturalizatzeko gai da, eskura dituen instituzio eta aparatu ideologiko guztiak erabiliz. Krisiak ezaugarritzen duen garaiotan, langile klasea proletarizazio prozesu bat bizitzen ari dela ulertzen dugu. Pobretze masibo bat egonkortzen ari den garaiotan, gure bizitzako esparru guztietan langileriaren zaugarritasun
«Gure azkena ote dator zerutik?», Estibaliz Apellaniz
LurretikEstibaliz Apellaniz IngunzaBINKE / 2021eko abendua Gure azkena ote dator zerutik? Gaueko leihoa ireki eta zerua oskarbi, izarrez beterik: aurrean, ilargi bete gezurtia; albo batera artizarra, maitetasunari keinuka… eta han, ortzi-muga sakonean, asteroide maltzur bat mehatxuka. Ala neure begitazinoa izan ote da, ba? Azkenik gabeko espazioa beti izan dut amets-iturri; baina orain amesgaizto izan litekela esaten dute egunkariek. NASAk DART izeneko espazio-ontzi bat bidali du espaziora, DIMORPHOS asteroidea bere izar-bidetik atera eta Lur planetaren aurka talka egiteko arriskutik aldentzeko. Gure buru gainera omen datorren izar-beltz horrek 60 metroko diametroa dauka. Baina zer egingo digu, ba, kili-kili baino gehiago! Egia esan,
«Urgoitiko erailketa», Aitzol Altuna
LehoinabarraAitzol Altuna EnzunzaBINKE / 2021eko abendua Urgoitiko erailketa Fernán Pérez de Ayalak 1376an idatzi zuen, azken Abendañotarra gasteiztarrengandik ihes irten zenean, bere osaba zen Galdakanoko Sanchoren semeak artatu zuela XII. mendearen amaieran, Nafarroako lur hauek konkistatuak izan aurretik. Hurrengo mendean, Abendañotarren leinua oso indartsua bihurtu zen, eta Urgoitiko dorrean bizi ziren, baina Igorreko Urkizu dorrera aldatu ziren bizitzera. Handik, Bizkaiko ganboatarren Ahaide Nagusiak bihurtu ziren, Nafarroaren aldeko familien buru. XIV. mendean, Abendañotarren leinuaren buruak Juan zuen izena, Urkizutik, besteak beste, Arratia osoa bere menpe zuelarik. Bere lehengusu bat, Pedro, Aramaioko VI. jauna zen, XII. mendean Nafarroako erregeak sortutako tenentzia edo
«Kixmi eta Olentzero»
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2021eko abendua Mito eder hau era honetara kontatzen deusku On Jose Miguel Barandiaran jakintsuak. Kristautasunaren sarrera, eta, ondorioz, mito jentilikoen desagerpena da Euskal Herrian oso zabalduta dagoan elezahar baten gai nagusia. Ataun herritik etorren bertsio baten arabera, jentilak, Ekialdetik hodei argitsu bat eurenganatzen ikusi eben. Fenomeno horrek bildurturik, jentil zaharrari deitu eutsoen eta inguru hartara eroan hodei misteriotsua ikusi eta zer esan gura eban adierazteko. Jentilaren erantzuna: «Kixmi jaio dok, gureak egin jok! bota naizue amildegira». Orduan, hodei argitsuaren atzetik, mendebalderantz joan ziran jentilak eta Arraztarango hesira heltzean, Jentilarri deitzen dan harritzar baten azpian lurperatu ziran.
«Klima antzezlana», Laura Sierra
IritziaLaura Sierra DiazBINKE / 2021eko azaroa Klima antzezlana Munduko ehunka agintari, enpresari, zientzialari… elkartu dira Glasgowen klima aldaketaren aurkako ekintza globalari buruz eztabaidatu, eta adostasun estrategiko batera heltzeko. Helburua: gure planetan ematen ari den tenperaturaren igoera 1,5°Ctik ez pasatzea. Asko izan dira bertan hartutako konpromisoak, metano igorpenak %30 murriztea 2030erako, ikatzaren erabilpena jaistea, klima aldaketari aurre egiteko dirulaguntzak areagotzea etab. Baina, guzti hau txalotu behar dugu? Klima aldaketan aditu diren aztertzaileek ikusi dute herrialde guztiek hartutako konpromisoak beteta ere oso zaila izango dela 1,5°Cko muga hori ez gainditzea. Argi geratu da beraz, Klimaren Gailur honetan hartutako erabaki eta konpromisoen anbizio
«Alboan duzun hori», Julen Gabiria
Urandreak lezJulen Gabiria LaraBINKE / 2021eko azaroa Alboan duzun hori Amaitzear den urte honek utzi dizkigun albisteen artean, bada bat herri gisa izugarri —edo beldurgarri, gauza bera baita— ondo erretratatzen gaituena: apirilean bueltatu da bere jaioterrira Joseba Sarrionandia, bizialdi oso baten ostean. Iurretako gazte batek 22 urterekin zapaldu zuen herria azken aldiz, eta 63 urteko gizon bat itzuli da, orduko hura ez den beste pertsona bat, orduko hura ez den beste Iurreta batera. Sarriren begien barruan gelatxo bat balego, gustura eseriko nintzateke hango sofa batean, eta handik kontenplatu zeri begira geratu ote zen bera, 41 urteren ondorengo itzuleran; zerk eman