Herritarren iritziak 

LurretikEstibaliz Apellaniz IngunzaBINKE / 2020ko uztaila Apaltasunez burua makurtu beharra Gaur egun, gure Lurreko izaki bizidun guztien artean, gizakiok beste bat gehiago baino ez gara; baina, Bizitzaren Historian geu gara, ezbairik gabe, Lurreko ekosistema guztietan aldaketarik handienak eragin ditugunak; eta erasoon eraginez, bizigiroen arteko oreka garbia ere hondatzeko zorian jarri dugu, berton bizi diren beste espezieen iraunkortasuna arriskuan jartzeraino. Eboluzioan zehar gure espezieak lortu dituen gaitasunak apartak izan dira eta bereiztu egiten gaituzte beste espezieetatik. Gorabide horretan, harrotasunez puzturik, beste izaki bizidun guztien gainetik ikusten dugu gure burua. Adibide gisa bi aipamen: azken hamarkadetako aurrerapen teknologikoei loturiko bizimoduaren ondorioz, itsasoak

LehoinabarraAitzol Altuna EnzunzaBINKE / 2020ko uztaila Galdakanoko zazpi ospitaleak Denok ezagutzen dugu Labea auzoko Galdakanoko ospitalea, 1984an jendeari zabaldua. Baina hori ez da gure herriko lehena ez bakarra izan. Ramón Iturrizak, 1793. urtean, Galdakanori buruz esan zuen: «Komuniozko 800 pertsona ditu, hiru burdinola, sei errota, harategia, ospitalea…». Galdakanoko lehen eliza eta Batzar tokia, Ganguren mendian zegoen, Santamañen. Bertan ere, Galdakanoko lehen ospitalea zegoen, Kostaldeko Done Jakue Bidea egiten zuten erromesentzat. Ospitale hauek, erietxe eta aterpe baten lanak egiten zituzten. Baina, erromesentzako ospitalea, Elexaldeko Andra Marira jaitsi zen, XII. mendearen azkenean Nafarroako Gortetik etorritako Galdakanoko Antsok eraikia, erromes berriak bertatik igarotzen

Urandreak lezJulen Gabiria LaraBINKE / 2020ko ekaina Ikasi Azken hiru hilabeteotan bizi izan dugun egoeran, atentzioa eman dit ikusteak gizarteak zelako ziurtasuna eta konfiantza duen bere buruarengan. Zehazki, deigarria egin zait zenbat aldiz entzun dugun gizarte gisa zerbait ikasiko dugula —hortik ondorioztatzen da, beraz, kolektibo erraldoi baina bateratua garela—. Nik konfiantza handiagoa dut gizakiarengan, banaka edo talde txikietan hartuta, gizartearengan baino. Askoz ere lehenago jarriko nuke eskua sutan gutako bakoitzak bai ikasi duela zerbait, eta pertsona batzuei zerbaitetan hobetzeko ere balioko ziela honek. Esate baterako, baldin eta beste olderen bat baletor, sinisten dut kolektibo txikiek jakingo luketela ikasitakoa baliatzen: edozein

MerakiYayone Altuna CharterinaBINKE / 2020ko ekaina Gotorlekua infernu bilakatzen denean Ekaitz berdina bai, baina ontzi desberdinetan ari gara honi aurre egiten. Konfinamendua osasun publikoa babesteko neurria da, baina pertsonengan duen eragina ez da neutroa izan, ez behintzat genero-ikuspegitik.  «Etxean geratu» lelopean ezarritako osasun-estrategiak, ahaztu egiten du etxea ez dela beti leku segurua neska eta emakumeentzat; izan ere, emakume askok 24 orduz bizi behar izan dute erasotzailearekin, euste lana eta bizirauteko estrategia berriak garatuz eta gainera, hau guztia, bakardade-sentimendu izugarriarekin; adineko emakumeen kasuan, zaurgarritasuna bikoitza da: gizarte matxista batean heziak eta sozializatuak —senarrarekiko obedientzia eta menpekotasuna gailenduz—, norbere osasunari buruzko pertzepzio

ErretratuakJose Inazio Basterretxea PoloBINKE / 2020ko maiatza Reset botoia Upoko tontorra… pago gazteen hosto biziak alde batera, Gorbeiako Gurutzearen distira bestera, eta haizea firin-faran itsasoaren bila. Sei lagun zirkuluan jarrita, aparte samar. Nork bere ogitartekoa. Nork bere ur-botila. Garbitasuna,… Ikusi mendizaleak… Serioa izan da larrialdia gutako bakoitzarentzat. Eta danon hobe beharrez onartu dogu sufrikarioa. Bildurrak, obedientziak eta autokontrolak gidatu dabez herritar gehienon urratsak udabarri korapilo honetan. Serioa izan da larrialdia gizartean. Maila politiko, sanitario eta sozialean, indartsu eskobatu dira hainbat eskubide, aginte hiper-zentralizatuaren izenean. Ezelako beharrizan barik, soldaduak atara deuskuez kaleetara eta plazetara. Lantegiak eta ikastegiak dar-dar batean dagoz.

NeuretikIrati Bediaga RementeriaBINKE / 2020ko maiatza Norbere zirrikituak ezagutzen Aitorrek atzerrira bidaiatzen du ahal duen guztietan beste kultura batzuen egarriz. Baina ez da inoiz Ipar Euskal Herrian egon. Pastoral eta Maskaradak entzunak ere ez zaizkio egiten.  Ainhoak 14 urte ditu eta bikotekidea du. Ezagutzen du mutilaren zakila nolakoa den eta koitoa praktikatzea zer den. Baina inoiz ez du denbora pasa bere aluari begira, inoiz ez dio bere klitorisari igurtzirik egin. Gorkak psikologiako karrera ohorezko matrikulekin amaituko du. Psikoanalisia, konduktibismoa, kongnitibismoa… denetan sakondu du. Baina oraindik ez daki antzematen zergatik sentitzen den arnasa hartu ezinik, paparra itxita eta negar gurarekin azterketa