Harpidetu zaitez

Jon Gomez Garai

Aitzol Altuna: «Erromatarren aurretik hemen euskararik berba egiten ez zala esatea astakeria hutsa da»

2017-06-16
Aitzol Altuna, historialariaBINKE / 2017ko ekaina «Erromatarren aurretik hemen euskararik berba egiten ez zala esatea astakeria hutsa da» TESTUA ETA ARGAZKIA: Jon Gomez Garai Gure historian arduratuta dabilen historialaria da Aitzol Altuna (Galdakao, 1971), eta baita gure hizkuntzaren jatorriaz ere. «Azken boladan euskararen inguruan esan diren egiak eta gezurrak» desberdintzen badakizki, eta azken horiek deuseztatu nahian dator liburu berri bat argitaratuta. Datorren ekainaren 19an aurkeztuko du liburua (Galdakaon, Gandasegi ikastetxeko areto nagusian 19:00etan), baina lehenago Binkeren irakurleei aurrerapentxo bat eman gura izan die. ETBko «Baskoniako historia bat: euskalduntze berantiarra» dokumentalaren karira omen dator zure liburua. Zergatik? Berez 400 urte daukazan

Iraia Goitia: «Emakumeok ardurazko kargu gutxiago ditugu lantegietan»

2017-06-16
Iraia Goitia, soldatzaileaBINKE / 2017ko ekaina «Emakumeok ardurazko kargu gutxiago ditugu lantegietan» TESTUAK: Jon Gomez GaraiARGAZKIAK: Ander Arrieta Askori arraro egingo zaie, akaso, gizonezko bat «emakumeen munduan» lanean ikustea edo emakume bat «gizonen munduan» fin dabilenaz ohartzea. Arraro, ezohikoa den zerbaiten zentzuan. Hiztegi entziklopedikoan «arraro» berba sartuz gero, ordea, «preziatua» edo «apartekoa» ere izan daiteke. Bada, hiru hitz horien konbinazio bikaina da Goitia soldatzailea: preziatzen duen ogibide arraroak aparteko egiten duelako. «Ezin zaitugu fabrikan onartu ez dugulako emakumeentzako aldagelarik»… Ez esan gehiago, ezagunegia egiten zait eta esaldi hori! Emakumeentzako aldagelarik ez duten hainbat lantegi ezagutu ditut, enpresari batzuei ez zaielako

Paco Etxeberria: «Herrietako zinegotziek ere memoriaren beharra dute»

2017-06-16
Paco Etxeberria, forentseaBINKE / 2017ko ekaina «Herrietako zinegotziek ere memoriaren beharra dute» TESTUA: Jon Gomez GaraiARGAZKIA: Gotzon Almaraz Memoria historikoa berreskuratzearen alde lanean ari den Galdakao Gogora taldeak, aurten antolatutako OroimenOrokorroean Astearen baitan, Paco Etxeberria forentse ezagunaren hitzaldia antolatu zuen; tartetxo bat atera zuen Etxeberriak BINKEren galderak erantzuteko. Dagoeneko 80 urte pasa dira faxistek Euskal Herria «hartu» zutenetik, beranduegi egia berreskuratzeko? Lehenago hasi beharko genuke nire ustez. Denok dugu erru partea horretan, baina azken boladan kontzientzia pizten hasi gara. Herritarrei iraganeko pasarte lazgarriek arduratzen diete, eta intimitate pertsonaletik gizarte osoaren ardura izatera pasa da orain 80 urte gertatutakoa. Beraz, eta

«Bagil zein ekain»

2017-06-16
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko ekaina Udabarria itxi eta uda hasten dan hilabetea, bagil zein ekain izenez ezagutzen dogu. Gure hilabeteen izen bakoitzak bere jatorria dauka. Kasu batzuetan ortzi edo zerua izan da kontuan eta beste batzuetan hil horretako uzta. Ekain dala-eta, eguzkira jo dogu. Iparraldean, eguzkiari, ekhi esaten jako eta ekhi+gain>ekain bilakatu da. Eguzkiaren kokapenagaz dauka zerikusia, latineko solstitium>solstizio legez, hau da, udaren hasierako egun-argiagaz. Bagil dala-eta, uztarora jo dogu eta baba+(h)il>bagil bilakatu da. Hil honetan babak batzen dira. Gure babak, babazabalak dira, behar eta gura izan ezkero, berdetan euren zerukatik garandurik, lapikoan egosi eta jateko, eta gainetikoak sikatu

«Emaginak», Jasone de Dios

2017-06-16
Jasone De Dios IdigorasBINKE / 2017ko ekaina Emaginak Emaginoi, hainbat izenekin ezagutzen gaituzte hizkuntza ezberdinetan: comadrona, gazteleraz, midwife ingelesez; hebamme alemanez…Niri gehien gustatzen zaidana sage-femme da, frantsesez emakume jakintsua esan nahi duena. Pasa den maiatzaren 5ean Emaginaren Nazioarteko Eguna ospatu genuen ofizio honetan ari garen guztiok. Baina, zer dakite herritarrek guri buruz, edota gure betebeharrei buruz? Nik neuk, orain dela bi urte ezingo nukeen galdera hori zehaztasunez erantzun. Gehienbat haurdunaldi, erditze eta erditze-osteko garaiarekin erlazionatzen gaituzte, baina emaginok emakumearen bizitza osoan zehar egoten gara presente, une zoriontsuetan, baita hain politak ez diren beste hainbat egoeratan. Emakumearen euskarri izatea da gure

«Salatu aurretik», Eulogio Milikua

2017-06-16
Eulogio Milikua MendozaBINKE / 2017ko ekaina Duela urte pare bat inguru, Eusko Jaurlaritzak Berria egunkariari murriztutako diru laguntzak salatzeko eskaera heldu zitzaidan. Aurreneko momentuan salaketarekin bat egin nuen baina «senak» itxaroteko esan zidan. Berria egunkaria komunikazio alorreko beste negozio bat den ikuspegitik, zer nolako faborea egiten diogu erakunde publikoen diru-laguntzen menpekotasuna defendatzean? Ez litzateke egokiagoa izango bezero, bazkide edo harpideduna egitea ekonomikoki negozio bideragarria izateko? Zein da euskarari ematen diogun balioa? Sentimentala bakarrik? Duela hilabete batzuk, Binken, Galdakaoko biztanleriaren %65ak euskara jakin edo eta ulertzen duela aipatzen zen eta horietatik %11k euskara darabilela beraien egunerokotasunean. Nolako eragin ekonomikoa izango luke

Josu Sierra: «Ikasturtea errepikatzeak ez du ezertarako balio»

2017-05-19
Josu Sierra, psikologoa eta ikerlariaBINKE / 2017ko maiatza «Ikasturtea errepikatzeak ez du ezertarako balio» TESTUAK: Jon Gomez GaraiARGAZKIAK: Gotzon Almaraz Hezkuntza etxetik hasten da, eta askoren ahotan dagoen ardura da ez ote duten guraso askok horixe bera ahaztu. Baina egia da erakunde publikoek, alderdiek eta nazioarteak, orohar, eragin handia dutela gure seme-alaben hezkuntzan. Bai behintzat hezkuntza sisteman. Eta horren kalitateaz arduratuta jo dugu Sierra adituarengana. Oraintsu argitaratutako PISA informearen emaitzak «Euskadik gainditzen ez dituela» esan dute askok. Iritzi berekoa zara? PISA txostenak ez du markatzen gainditze edo ez gainditze-nota bat, partaideen emaitza ELGAren —Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea— emaitzarekin alderatzen

«Maiatz-loreak eta erleak»

2017-05-19
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko maiatza Maiatz edo lorail aldean erleak ikusten dira lorerik lore. Erlea eta gizakia beti egon dira alkarren ondoan; batetik, eztiagaitik eta bestetik argizariagaitik. Erlearen inguruan esaera asko gorde da, esaterako: “erle joanak eztirik ez”; “ erleak eztia eta ezpia”; “ maiatz hotz, ez hauts ez bihotz”. Erlauntza, lehenago, etxe edo eta inguruan kokatzen zan eta gehienetan gaztaina-enbor harroetan. Erlearen garrantzia dala-eta, aiko zer gertatzen zan etxeko nagusia hilten zan egunean. Etxagunaren alarguna edo eta etxaguntzarako izendatua, erlauntzara joaten zan parte emoten. Hiru golpe emoten eutsazan erlatokiari eta esan: Erletxuok, erletxuok, eizue argizaria, nagusia hil da

«80 urteko amesgaiztoa», Eunate Barroeta

2017-05-19
Eunate Barroeta VelascoBINKE / 2017ko maiatza 80 urteko amesgaiztoa Goiz haretan ez neban ohetik altzetako asmorik. Baina amak esnatu eta izebaren ortura laguntzera joan behar nebala agindu eustan. Sarritan joaten nintzan, gure izeba zaharraren ortura. Berak, bakarrik, ezin baeutson ortuko lanei aurre egin. Zabalean bizi ginan gu eta izebak Zugutzu aldean eukan ortua. Kalera jeitsi eta Juan Bautista Uriarte kaletik behera abiatu nintzan. Beheraka nindoala, Plazakoetxera heltzean, sirena hotsak entzun ziran. Jendea urduritzen hasia egoan eta inguruan gengozan guztiok Plazakoetxeko babeslekura joan ginan korrika. Ez ginan guztiak sartzen eta askok kanpoan geratu behar izan eben. Zulotik begira, heldu ez zan

«20. Korrika, zorionak!», Janire Egaña

2017-05-19
Janire Egaña ZelaiaBINKE / 2017ko maiatza 20. Korrika, zorionak! Bizitza honetan ezer garrantzitsua bada, egindakoari, gertatutakoari, jasotakoari esker ona adieraztea da. Egunak pasatu diren arren, eta Korrika olatua baretu bada ere, horixe da barru-barrutik 20. edizio hau osatzen ibili zarien guztioi zor eta emon gura dotsueguna AEKren partez. «BATZUK» baino, «ASKO» izan zarie. Euskarak hori eta gehiago ere merezi dau; Aurrerantzean ere, indar eta bultzada horregaz segidu dagigun, euskaraz bizitzeko mundu honek mundu asko batzen dauz-eta, inor baztertu barik, endemas. Zer esanik ez, eskerrik asko Galdakao eta Usansolo herriei: kilometroak erositakoei; Usansoloko Korrika Kulturala osatu zenduenoi; Torrezabaleko Korrika ikuskizuna aurrera

Enrike Solinis: «Gure ingurua ulertzeko hurbildu nintzen euskarara»

2017-04-21
Enrike Solinis, musikariaBINKE / 2017ko apirila TESTUAK: Jon Gomez GaraiARGAZKIAK: Iñaki Andres Xumetasuna ez ohi da artista handiekin lotzen; ez bazara behintzat mundu mailan aritzen den eta musika barrokoan erreferentea den artista baten inguruan ari. Orduan Enrike Solinisekin egingo duzulako topo, bere palmareseko hiru lorpen azpimarratzeko eskatu, eta karakterizatzen duen apaltasunetik aipatuko dizkizulako hirurak: Fermintxo, Ibon eta Kattalin. Seme-alabak. Orain Euskal Herritik harrapatu zaitugu, baina zure lantokiak nazioarteko antzokiak dira, ezta? Bai, horrela da, Euskal Barrokensemble-k Euskal Herritik kanpo dauka bere lantokia gehienetan. Gure lana Euskal Herrian aurkezten saiatzen gara. Areago, gero eta gehiago saiatuko gara bertara etortzen. Euskal Herritik

«Bariku zein ostiral»

2017-04-21
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko apirila Euskal astearen bosgarren eguna era batera baino gehiagotara adierazten da Euskal Herrian. Euskera batuan « ostiral» nagusitu da eta bere esangura « ortzi=zerua eta irar=ilargi» berba konposatutik dator. « Bariku» berba, bizkaieraren eremuan darabilgu zabalen eta Gipuzkoako bizkaieran, Oñati aldean-eta, « egubakoitz». Gure «bariku» berbaren nondik norakoa interesgarria da. Bere jatorria « abari ba(ga)ko» eguna da,» bariaku>bariku», hau da, barau eguna. Barau eta bijilia gordetzearen ohitura, eleiza katolikoaren agindu bat izan zan. Baraua, gitxiago jatea zan eta bijilia okela gorririk jan ez egitea. Hori dala-eta, eleiza katolikoak urte guztiko barikuetarako jarri eban bijilia-eguna. Baina,
1 … 115 116 117 118 119 … 121