Jon Gomez Garai

«Hurrengoan, nora?», Itziar Etxebarria

2017-12-15
Itziar Etxebarria IntxaurragaBINKE / 2017ko abendua Hurrengoan, nora? Makina bat bider entzun izan dodan esaera bat ekarri gurako neuke gogora: «haragoan be txakurrak ortozik». Txikerretarik gustatu izan jat urruneko parajeak ezagutzea eta oraingo mundu globalizatu honek eskaintzen deuskuzan abantailakaz egun berean pasatu geintekez munduko maparen ertz batetik bestera. Udako oporrak amaitzeaz batera, asko eta asko, hurrengo oporraldia noiz etorriko zain egoten gara: aurten, nora? zer ikusi? Dana dala, azken aldian, Mikel Laboaren «…maite ditut maite gure bazterrak….» kanta burutik kendu ezinik nabil. ​Gure herri txiki baina aberats honek emoten deuskuzan aukerak zabalak dira; ​mendebaldetik ekialdera zein iparraldetik hegoaldera, zenbat bazter, zulo, okelu

«Presioaz», Josu Larrea

2017-12-15
Josu Larrea ElorriagaBINKE / 2017ko abendua Presioaz A. Irizarrek Berrian «Presioa» izenburupean: «…presioa (…) gaztelaniaz bizitzeko (…) Bada indarrik, inork aipatu nahi ez duena, euskararekiko atxikimendua barregarri utzi nahi duena, eta etiketatzen duena, jokabideak aldarazteraino». 19an, katalanarekiko erasoak Europan aztertu, eta euskarari egindako potoloen bila, hiru gogoan: Tuterako umea nagusiagoek joa, goardia zibilaren ukabilkada ausartari eta Arteako Mango dendatik kaleratua, bezeroa atenditu ondoren. 23an, hurbiltasuna lelodun Santa Lucian, Durangon, bezeroagaz telefonoz espainolez egiteko eskatu eta, euskeraz jarraituta, langile barria kaleratu. Bestelako aitzakiaz, buruek elkarri leporatu ardura eta lankide euskaldunak ixilik. Presio aipatu ezina, 2017an be, aurreiritzi, idatzi bako arau eta

Jesus Muñiz: «Norberak bere herriaren historia ezagutzea beharrezkoa da»

2017-11-17
Jesus Muñiz, historialariaBINKE / 2017ko azaroa «Norberak bere herriaren historia ezagutzea beharrezkoa da» TESTUAK: Ixone Muñiz Arana eta Jon Gomez GaraiARGAZKIAK: Inocencio Goikuria Eta gure arbasoen jatorria jakingo ez bagenu? Edo gure herriko auzo, mendi eta eraikinen zergatia ulertuko ez bagenu? Zergatik daude eraikin zaharrak dauden lekuan? Nork jarri ditu bertan? Gizakion existentzia bera zalantzan jartzea bezain galdera konplexuak iruditu daitezke. Baina Jesus Muñiz historialariari zalantzak ez dio balio, eta gure paisaiaren historia ikertzeari ekin zion aspaldi. Bere herriaren historia ezagutzen ez duenak, berau errepikatzeko arriskua duela esan ohi da. Bide horretan goaz hemen ere? Bai, esaera horrek oraindik ere

«Urdea eta txarria»

2017-11-17
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko azaroa Baserrietan, txarria, estimatua da janari legez. Urtean zehar hazi eta loditu egiten da txarria, zemendiko San Martinetaraz gero hil eta jaten joateko, odolosteakaz hasi eta azkenengo urdairano. Ganera, txarriaren gantzagi urtuaren koipea, garrantzitsua da, bai txorixoak koipetan kontserbetako zein sukaldaritzan orio orde erabilteko. Esakereak dinoskunez «txarrikia dana aprobetxetan da». Txarri izena dala-eta, zera esango dogu: latin arrunteko «cirra= ule latza» berbatik datoz gaztelerazko «cerda/o» eta euskerazko «zerri>xerri>txerri/txarri». Baina txarriaren euskal izen zaharra «urdea» da. Zer gertatu dan? Ba, aiko. Urdea basoan geratu danez, hortik gure «baso urde> basaurde>basurde». Baina kuriosoa da hizkuntzaren jokoa. Basurdeak

«Auto berria», Begoñe Basagoiti

2017-11-17
Begoñe Basagoiti BarrenaBINKE / 2017ko azaroa Auto berria Duela gutxi, auto berri bat erostea erabaki nuen. Larunbat goizean, nebarekin kontzesionario ibilbidea. Lehenengoan, saltzaileak nebari: «Zer zabiltza bilatzen?»; neuk: «Aupa… bezeroa neu naiz…». Bigarrenean, saltzaileak niri, autoa niretzat zela argitu eta gero: «Etxeko bigarren autoa izango bada, seme-alabak atzera eta aurrera eramateko, modelo hau gomendatzen dizut». Ene bada! Berriro ere! Neuk: «Nire auto bakarra izango da». Hirugarrenean, ordenagailuan autoaren ezaugarriak —koloreak, ate-kopurua…— erakusten zizkidan bitartean, neba kanpoan zegoela dei bat egiten: «Ezaugarri teknikoak azaltzeko, hobe berari itxaroten badiogu, ezta?». Harrigarria! Hiru orduko epean, hiru mikromatxismo. Saltzaileak, hirurak mutilak. Gazteak. Zer irakatsi

«Doan? Bai zera!», Kepa Urrutikoetxea

2017-11-17
Kepa Urrutikoetxea ArrietaBINKE / 2017ko azaroa Doan? Bai zera! Zine zuzendari batek esaten zuen kultura doan beharko litzatekeela esaten zioten bakoitzean diru bila jartzen zela. Bada, kirolean berdin: hemen ezer ez da doan! Guztia dator kalean ikusi dudalako «Hazte socio» dioen kirol talde baten afixa bat (ez gara hizkuntzarenean oraingoan sartuko). «Egin zaitez Adiskide bazkide» ere ikusi dut hortik. Honek esan nahi du kurtso hasierarako kirol-jendea urduri dagoela. Helburuak jarrita daude, bidea da arazoa eta autopista honetako bidesaria garestia da. Egia esan kirol munduko jendearena beste errota bateko irina da. Bere ordu libreetan, musu-truk (sarri trukean inolako musurik gabe) lan

Nekane Arroyo: «Edozerrekin ‘pikatzen’ den horietakoa naiz»

2017-10-20
Nekane Arroyo, udaltzainaBINKE / 2017ko urria «Edozerrekin ‘pikatzen’ den horietakoa naiz» TESTUAK: Jon Gomez GaraiARGAZKIAK: Jabi Rojo Sasoi betean dago Nekane Arroyo, eta bere burua gainditu beharra duen edozein probak erakusten du hori, ez baitago gogor egingo dion saiorik. Telebistako edo lupetz arteko ariketak ondo gainditzen ditu udaltzainak, baina gai izango al da gure galderak behar bezala erantzuteko? Lehen El Conquistador, orain Izan Invictus. Lehiak ala famak deitzen zaitu gehiago? Lehiak, duda barik. Txikitatik oso lehiakorra izan naiz, eta gainera edozer gauzarekin «pikatzen» naiz. Gimnasioan, adibidez, entrenatzen dugunean, taldeko mutil «potenteenaren» ondoan jartzen saiatzen naiz, eta ariketak egiten ditugunean, bera

Zaharrak berri, oraindik erakargarri

2017-10-20
Dendarik zaharrenakBINKE / 2017ko urria Zaharrak berri, oraindik erakargarri TESTUA: Ixone Muñiz AranaARGAZKIAK: Jabi Rojo Ez dira hainbeste urte igaro antzinako baserri asko egungo eraikin berriztatuek ordezkatu dituztenetik, edota saltoki handi eta berriek betiko dendatxo umilen lekua hartu dutenetik. Halere, herri askotan badago bizirauteko nahiari eutsi eta oraindik ere zahartasunaren kutsua eta xarma darion txokorik. Galdakoztar eta usansolotarrek ez dute aparteko arazorik haien eguneroko beharrak aseko dituzten dendak aurkitzeko. Doazen bazterrera doazela, bertan topatuko dute supermerkatu, gozoki denda, taberna edota ile-apaindegiren bat, eskaintza zabala euren eskura. Baina bada urteek aurrera egin ahala, herri txikietan aurkitzea gero eta zailagoa den saltoki

«Dolare-etxeak»

2017-10-20
Manu Etxebarria AyestaBINKE / 2017ko urria Gure baserriak sakabanatuak eta nahiko autarkikoak izan dira herriak uritartzen hasi arte. Hau da, baserri bakoitza, bere produktoetatik bizi izan da, abeltzaintza, labrantza, tresnagintza eta abar luze batetik. Etxeak be, gehiago edo gitxiago, autarkia horretarako egokituta egon dira euren egituran. Gure baserrietako produktuetarik bi aitatuko doguz: sagarra eta mahatsa. Behin urriraz gero, mahasduiak eta sagarduiak batu egiten ziran, apurka jan edo txakolina eta sagardoa lortzeko. Mahats eta sagarraren ardoa aterateko, dolare edo prentsa erabiltzen zan. Dolare batzuk soltuak ziran, nahinora eroateko, baina beste batzuk, etxeko atzeparteko gela baten fijatzen ziran beren beregi haga bat

«Positiboa naiz», Jaime Zubero

2017-10-20
Jaime Zubero LinazaBINKE / 2017ko urria Positiboa naiz Catalunyan bisitari hasi orduko, Pais Basc-ari buruz galdetzera zetozkidan, eta nik beti berri ilunen bat ahoan. Apur bat ezkorra nintzen. Duela 7 bat urte aldiz, Estatut-aren kolpearen ondoren herriak bat egin zuen Diada egunean: Procés-a jaio zen, kalean ernaldua. Neu eszeptiko nenbilen baina. Giroa oso positiboa zen han, erabakitzeko aldekoen gehiengoa osatu zen, eta Mas Presindet-aren «amb il-lusió» moduko leloak ditut gogoan,… eta positibo bilakatzen hasi nintzen. Euskaldunen artean berriz, esperantza gutxi ikusten nuen. Orduan hasi nintzen positibotasuna saltzen. 2017an, catalan-ak nekatzen hasiak zeudenean, azkenean deia: erreferenduma! Ni ilusioz betea, baina euskaldunok

«Euskaldunez harro, baina…», Mikel Polo

2017-10-20
Mikel Polo GerrikabeitiaBINKE / 2017ko urria Euskaldunez harro, baina… Katalunian gertatu dena ideologia eta nortasunaren aniztasunetik harago doa. Igandean eskolen aurrean giro baketsuan bildutako hiritarrek ez zituzten soilik katalanen eskubideak defendatu. Denoi dagozkigun oinarrizko eskubide unibertsalak defendatzeagatik zauritu zituen 844 lagun Espainiako poliziak. Espainiak daukan arazo nagusia, baina, ez da politikoa. Gizartea erabat kutsatu eta gaixotu duten indar faktikoek eraiki dute oinarrizko eskubideak babesteko traba nagusia. Espainiar estatuak koldarkeriaz exekutatutako indarkeria gogor salatu dute Europako hedabideek; espainiar hedabideek aldiz, ia ez dute jarraipenik egin. Katalunian zazpi urte daramatzan euskalduna naizen horretan nire herrikideen erantzuna ere arretaz jarraitu dut. Beste behin

«Katalanen batasuna», Miren Rodrigo

2017-10-20
Miren Rodrigo AurtenetxeBINKE / 2017ko urria Katalanen batasuna Duela sei urte heldu nintzen Bartzelonara, eta urriaren 1ean bozkatu nuen. Inork ez ninduen bozkatzera derrigortu. Nahi izan nuelako eta gure eskubidea delako bozkatu nuen, nahiz eta euskalduna izan erdi katalana ere sentitzen naizelako. Erabakitzeko eskubidea badugu eta horregatik, erreferendum egunean bizitakoa ez dut sekula ahaztuko. Eskoletan eta herri desberdinetan bizi izandakoa, itzela bezain hunkigarria izan zen; adineko pertsonak, umeak, nerabeak… denak elkartu ginen bertan. Denak helburu berdinarekin: bozkatzea. Eta berdin zen independentzia bai edo ez bozkatuko zenuen, berdin errespetatzen baitzen bakoitzak egindako hautua, egunkari, irrati edo telebista batzuetan kontrakoa esan den